سینماروزان: علی ژکان کارگردانی که آثاری همچون «سایه به سایه» و «چهره به چهره» را در کارنامه دارد امسال با فیلم «اولین امضاء برای رعنا» متقاضی حضور در جشنواره سی و ششم فجر بود اما فیلمش به بخش مسابقه جشنواره راه پیدا نکرد.
به گزارش سینماروزان همین عدم حضور در جشنواره اسباب دلخوری علی ژکان را رقم زده تا جایی که او در گفتگو با «شرق» مدعی شده چون فیلمش در دو گونه اصلی جشنواره که جنگی و کمدی نبوده نتوانسته به جشنواره راه پیدا کند.
ادعای ژکان درحالی طرح شده که در جشنواره سی و ششم فجر فقط دو فیلم کمدی به نامهای «مصادره» و «خجالت نکش» حضور دارد و بخش عمده ای از کمدی سازان اصلا فیلمهایشان را به جشنواره ندادند تا آنها را مستقیما راهی اکران عمومی کنند.
متن گفتگوی ژکان را بخوانید:
شما نسبت به چگونگی برگزاری جشنواره سی‌وششم فجر نقد دارید؟
بله، همان‌طور که همه می‌دانیم، جشنواره فیلم فجر در کنار جشنواره موسیقی و تئاتر به مناسبت پیروزی نظام جمهوری اسلامی تشکیل شد و به اجرا درآمد و همه این جشنواره‌ها با یک هدف معین که همان برگزاری جشن پیروزی نظام جدید است تا به امروز برگزار شده است؛ بنابراین ماهیت این جشنواره‌ها یک جشنواره مناسبتی و موضوعی است که مأموریتش به‌نمایش‌درآوردن دستاوردهای یک سال سینمای کشور است؛ در نتیجه اساسا ما با یک برگزاری نمایشگاه سروکار داریم؛ نه یک فستیوال رقابتی مثل فستیوال‌های جهانی.
به نظر شما جشنواره نمی‌تواند رقابتی باشد؟
چرا می‌تواند؛ چنانچه در ادوار گذشته بخش رقابتی آن نیز به اجرا درمی‌آمد. صحبت بر سر ماهیت جشن‌گونه جشنواره است. فرض کنید مثل جشن خرمن در شکل روستایی آن به عبارتی دستاوردهای تولیدکنندگان با هدف حمایت از آنها و ارتقای کمّی و کیفی سینمای ملی در بخش‌های دیگر به نمایش درمی‌آمد؛ حتی در دوره‌هایی درجه‌بندی فیلم‌ها و نوبت‌دهی به اکران آنها صورت می‌گرفت؛ اما امسال ناگهان شورای سیاست‌گذاری جشنواره فیلم فجر تصمیم به محدودکردن آن می‌گیرد. تصمیم به برجسته‌کردن رقابتی جشنواره می‌گیرد و صحبت از ارزش‌های سینمایی و هنری می‌کند و فیلمهای بسیاری را از گردونه نمایش حذف می‌کند. آن هم از سوی جشنوارهای که کاملا دولتی است و مأموریت ذاتی‌اش نمایش شکوه و جلال تولیدات یک‌ساله سینمای کشور است. این همان تناقضی است که من به آن انتقاد دارم.
بنابراین شما با رقابتی‌بودن جشنواره مشکلی ندارید؟
اصلا و ابدا؛ اما همین برجسته‌کردن حالت رقابتی جشنواره امسال با اصول جهانی آن در تعارض است.
یعنی چه، منظورتان چیست؟
دبیر جشنواره مدیرکل اداره نظارت و ارزشیابی است و در رأس شورای سیاست‌گذاری آن ریاست محترم سازمان سینمایی کشور نشسته است. تیم اعضای هیئت انتخاب از فعالان دولتی هستند و هیچ‌کدام سابقه سینمایی معتبر و قابل اعتنا در هنر سینما ندارند. هیچ افق و چشم‌اندازی هم از هویت جشنواره رقابتی در دست نیست و هیچ‌کس نمی‌داند با چه‌جور جشنوارهای سروکار دارد. چه ارزش‌های هنری و سینمایی مدنظر هیئت انتخاب و دبیر آن است. قرار است این جشنواره چه تأثیری در سینمای ملی داشته باشد، چه چیزی را می‌خواهد ارتقا دهد، انتخاب فیلم‌ها براساس چه معیارها و ارزش‌هایی صورت می‌گیرد. هیچ توضیحی وجود ندارد، جز به فرموده و اراده و میل مدیران!
بالاخره به نظر شما ما با چه جور جشنوارهای طرف هستیم؟
همان‌طور که دبیر محترم جشنواره در مصاحبه‌های خود گفته است، تمام تلاش‌شان این بوده که بی‌حاشیه‌ترین فیلم‌ها را داشته باشند؛ یعنی ما با جشنوارهای طرف هستیم که نمی‌‌خواهد هیچ شهامتی از خود نشان دهد.
مگر فیلم شما حاشیه‌ساز است؟
نمی‌دانم، فکر می‌کنم شاید به نظر آقایان این‌طور رسیده؛ چون در دو گونه‌ای که بیشترین فیلمهای جشنواره را تشکیل داده‌اند، نمی‌گنجد.
منظورتان چه جور فیلم‌هایی است؟
فیلمهای ژانر جنگی و تجاری.
مگر این گونه‌های سینمایی اشکال دارد؟
وقتی مسئولان صحبت از تنوع آثار و گونه‌های متفاوت سینمایی می‌کنند، طبیعی به نظر نمی‌رسد که فیلمهای جنگی ارگانی و آثار طنز بیشترین رقم فیلمهای انتخاب‌شده را تشکیل دهد.
یعنی به خاطر اینکه فیلم شما نه جنگی و نه تجاری است، انتخاب نشده؟
حتما روزی داوران دلیلش را توضیح خواهند داد؛ اما امروزه متأسفانه فیلم‌هایی با شعار سینمای تجاری آن هم به معنای سخیف آن سینمای ایران را قبضه کرده است و سالن‌های سینما را در اختیار دارد. اوضاع به گونه‌ای شده که ساخت فیلمهای هنری تبدیل به یک اتهام شده است.
شما با فاصله زیادی از ساخته‌های قبلی به سراغ «اولین امضا برای رعنا» رفته‌اید.
امثال من سال‌ها طول می‌کشد تا بتوانند فیلمی بسازند. کسانی که آبرو و اعتبار سینمای بعد از انقلاب مدیون آنهاست. وقتی هم بالاخره موفق به ساخت اثری می‌شویم، با تبعیض و نابرابری مواجه می‌شویم. در همین جشنواره امسال با وجود ضوابط و مقرراتی که خودشان گذاشته‌‌اند، دو فیلمی که سال گذشته در هیئت انتخاب دیده شده و چند نفر از اعضای آن هیئت در رسانه‌ها اعلام کرده‌اند این دو فیلم را دیده‌ایم و رأی نداده‌ایم، انتخاب می‌شوند یا چند فیلمی که هنوز فیلم‌برداری آنها به اتمام نرسیده یا به طور ناقص تحویل هیئت انتخاب شده، رأی می‌آورند. خودشان مقررات جشنواره را تعیین می‌کنند. خودشان هم آن را رعایت نمی‌کنند. رفتارهایی از این دست امثال من را به گوشه‌گیری و انزوا می‌کشاند؛ اما من مانند گذشته ایمان دارم داور نهایی مردم‌اند. اگر فیلم من حقی داشته باشد؛ مانند گذشته از سوی فرهیختگان سینما و مردم به حقش خواهد رسید. فقط باید منتظر بمانیم.
