سینماروزان/روح‌الله نشیبا: مجتبی کریمی، مترجم کتاب «رویای مارتین لوتر کینگ» که در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ توسط نشر «سه سه‌تار» در تهران منتشر شده و این روزها در نمایشگاه کتاب در حال عرضه است ازجمله مترجمان جوان و خوش ذوقی است که کوشیده با علم به فرهنگ مرجع به سمت ترجمه برود و همین عاملی شده بر استقبال از کتابش در نمایشگاه کتاب. او سعی کرده با ترجمه این کتاب، دریچه ای تازه بگشاید بر زندگی این فعال مدنی سیاهپوست و برنده صلح نوبل. با این مترجم جوان درباره کیفیت ترجمه‌اش حرف زده‌ایم.
*برای شروع مختصری از سوابق خودتان برای ما بگویید.
من فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی رشته ادبیات انگلیسی هستم و حدود ده سال است که در سطح مدارس و کارگاه‌های مختلف، زبان انگلیسی تدریس می‌کنم. پروژه‌های متعددی برای ترجمه در دست دارم و «رویای مارتین لوتر کینگ» اولین ترجمه منتشر شده من است.
* چه چیزی در مورد لوتر کینگ و آن سخنرانی معروف برایتان خیلی جالب بود که دست به ترجمه زدید؟
به نظرم مفهوم آزادی و برابری، همیشه موضوع جذاب و مورد توجهی بوده به ویژه در مورد کشورهایی مثل ایالات متحده. شخصیت مارتین لوتر کینگ هم برای من اهمیت ویژه داشت، همینطور سخنرانی معروف ( I have a dream) . به این دلایل، ترغیب شدم این اثر را ترجمه کنم.
*این سخنرانی قبلا به فارسی ترجمه شده بود. ترجمه‌های قبلی خوب نبودند یا دلیل دیگری داشت که دست به ترجمه تازه زدید؟
قطعا ترجمه‌های قبلی نقاط روشنی داشتند؛ آنها را مطالعه کردم و میتوانم بگویم در بعضی قسمت‌ها به من کمک کردند. چیزی که من را به سمت ترجمه جدید برد، این بود که انرژی و هیجان مارتین لوتر کینگ در برگردان‌های فارسی کمرنگ شده بود؛ من تلاش کردم این انرژی را وارد متن فارسی کنم تا احیانا آنها که مخاطبان فیلم‌های مرتبط با لوترکینگ و به ویژه فیلم #سلما بوده‌اند، یک منبع تکمیل کننده برای شناخت او داشته باشند.
* چه دشواری‌هایی در ترجمه این سخنرانی داشتید؟
سعی کردم به زبان و فراتر از آن فرهنگ مرجع متعهد بمانم و درعین حال، امضای شخصی خودم هم به عنوان مترجم، در کل کار ملموس باشد. مهم ترین دشواری این ترجمه برای من، ایجاد انسجام مطلوب بین این دو محور بود.
* متن شما شبیه شعر نیمایی نوشته شده. دلیل خاصی داشتید؟
بله، دقیقا! این تمایز به این خاطر لحاظ شد که ایست‌ها و تاکیدهای لوترکینگ را بهتر نشان بدهم. موضوع چینش متن برای نوعی تصویرسازی و ایجاد فرم، چیز جدیدی نیست و سابقه طولانی در شعر مدرن مثلا شعر مدرن فرانسه دارد.
*این کتاب، اواخر سال گذشته چاپ شده. از واکنش‌ها و بازخوردها برایمان بگویید.
واکنش‌ها متناقض بودند. بعضی کتاب را خیلی دوست داشتند و برخی می‌گفتند متن، کمی غیر عادی به نظر می‌رسد. به نظر خودم هم کلمات و ترکیبات این کتاب، به نسبت ترجمه‌های معمول، متفاوت هستند. این تفاوت، عمدی بوده چون همانطور که ذکر کردم، تلاشم این بود که صدای هیجانات مارتین لوترکینگ در متن فارسی هم شنیده بشود.
*خواندن این کتاب را به چه افرادی پیشنهاد میکنید؟
اول از همه به علاقه‌مندان مارتین لوترکینگ و چهره‌هایی از این نوع که درصدد ساختن فضا و دنیایی جدید هستند. همین طور به کسانی که کتاب‌های سیاسی و ادبی مخصوصا شعر مدرن را دنبال می‌کنند. از طرف دیگر چون کتاب به شکل دوزبانه کار شده، میتواند به کسانی که درصدد تقویت زبان انگلیسی هستند هم کمک کند. ظاهرا همه را گفتم!
