سینماروزان: ششصد و چهاردهمین برنامه از سری برنامه‌های سینماتک خانه هنرمندان ایران، دوشنبه ۸ بهمن ۱۴۰۳، به نمایش فیلم سینمایی «سریر خون» ساخته آکیرا کوروساوا (۱۹۵۷) اختصاص داشت. پس از نمایش این فیلم، نشست نقد و بررسی آن با حضور ناهید حسن‌زاده (کارگردان و منتقد سینما) برگزار شد. اجرای این برنامه برعهده سعید نوری بود.
اقتباس کوروساوا از «مکبث» یکی از اقتباس‌های او از شکسپیر (در کنار دو اقتباس دیگرش از شاه‌لیر و هملت) است که به یک فیلم کاملاً ژاپنی بدل شده است.
در «سریر خون» سردار واشیزو و دوستش سردار میکی پس از پیروزی در جنگ، در جنگ گم می‌شوند و جادوگری را می‌بینند که پیش‌گوئی می‌کند واشیزو به حکومت خواهد رسید، اما ورثه میکی جانشینش می‌شوند و…
ناهید حسن‌زاده در این نشست گفت: فیلم گویاست و داستانی سرراست دارد اما آنچه برایم اهمیت دارد، این است که کوروساوا چطور توانسته با زبان سینمایی، مفهوم و ماهیتی به این مهمی را به تصویر بکشد. ما کهن‌الگوهایی داریم که آنها را یونگ مطرح کرده است. آنیما و آنیموس از جمله این کهن الگوها به شمار می‌آیند.
او افزود: کوروسوا داستان این فیلم را از «مکبث» شکسپیر اقتباس کرده است. فیلمسازان متعددی، از روی مکبث به ساخت اثر مورد نظر خود پرداختند ولی در اینجا مشخص است که کارگردان با مفاهیم آنیما و آنیموس آشنا بوده، زیرا در آن زمان آثار مختلفی درباره این موضوع نوشته شده و جهان شروع به شناختن روح زنانه جوامع کرده بود.
این منتقد سینما در ادامه صحبت‌هایش بیان کرد: دنیای مدرن می‌گوید که اگر شما روح زنانه جامعه خود را بیدار نکنید و آن را نشناسید؛ به این صورت سیستم روی همان بعد مردانه و مردسالاری باقی می‌ماند. جامعه رشد پیدا نمی‌کند و توسعه فرهنگی پیش نمی‌آید. در چنین جامعه‌ای خلاقیت خشک شده و خشونت در آن زیاد می‌شود. مانند اتفاقی که ما اکنون در خاورمیانه شاهد آن هستیم. در اینجا مسئله حائز اهمیت این بوده که اگر کارهای فرهنگی برجسته‌تری شده بود (که البته اجازه انجام آن نبود) شاید مسائلی که اکنون به شکل عمیقی با آنها درگیر هستیم، اتفاق نمی‌افتاد و جامعه‌ای که روح زنانه‌اش، رشد نکرده باشد، خشونت در آن بیشتر است.
حسن‌زاده در بخش دیگر این نشست گفت: شخصیت واشیزو که پیروز از جنگ بر می‌گردد، ناگهان با یک جادوگر برخورد می‌کند. نوری که در صحنه است، لباسی که دارد و نوع صحبتش که انگار از اعماق تاریخ است، شمایل یک روحانی را به ما می‌دهد که سبب می‌شود فکر نکنیم با یک روح پلید مواجه هستیم. انگار که آنها با خدایی در جنگل مواجه می‌شوند که پیشگویی‌اش به حقیقت می‌پیوندد. در واقع ما در ادامه متوجه می‌شویم که تاریکی درون واشیزو را دیده‌ایم که با صدای زنش یا جادوگر صحبت می‌شود.
او در ادامه نشست گفت: فیلم «سریر خون» درباره سایه قدرت‌طلبی و شهوت قدرت، جاه‌طلبی و مسائلی از این دست است. یعنی اتفاقی که در اینجا رخ می‌دهد، این بوده که ما به آرامی با سایه درون مرد یعنی واشیزو آشنا می‌شویم ولی با تحریک زن. آنچه که زن انجام می‌دهد، در واقع اتفاقی است که درون روان مرد رخ داده است. آنیمای تاریک همیشه همین کار را می‌کند. البته خود یونگ می‌گوید لیدی مکبث اینقدر آنیمای تاریک نیست که کلئوپاترا در داستان آنتونیونی هست. اما فکر می‌کنم کوروساوا در اینجا و برای خلق این اتفاق از متون دیگری نیز استفاده کرده است.
