سینماروزان: هزینه هایی که در همه سالهای بعد از انقلاب اسلامی صرف تولید محصولات مذهبی شده هرچند موجبات پیشرفت نسبی ژانر تاریخی را رقم زده اما هرازگاه بریز و بپاشهای بی حاصلی را هم رقم زده!
به گزارش سینماروزان مقارن ولادت والاپیامدار محمد(ص) و سالروز میلاد امام جعفر صادق(ع) روزنامه اصلاح طلب “اعتماد” به بررسی محصولات مرتبط با تاریخ صدراسلام پرداخته و به جز دو فیلم مابقی محصولات را زیر سوال برده.
متن یادداشت “اعتماد” را بخوانید:
فقط دو فيلم تاريخي درباره صدر اسلام ساخته شده كه ارزش هنري و ماندگاري دارند؛ «محمد رسول‌الله» يا «الرساله» ساخته «مصطفي العقاد» فيلمساز سوريايي و ديگري «روز واقعه» نوشته بهرام بيضايي و به كارگرداني شهرام اسدي. هيچ فيلم ديگري كه بعدها با داعيه روايت تاريخ اسلام و پيامبران با رويكرد ديني ساخته شده، نتوانسته است هم سنگ و هم پايه اين فيلم‌ها باشد.
«الرساله» در زمينه شخصيت‌پردازي، داستان‌گويي و شيوه روايت از الگوي بارها تكرار شده فيلم‌هاي تاريخي امريكايي استفاده كرده و به همين دليل از نظر ميزان جذابيت و تاثيرگذاري بر مردم موفق بوده است. قهرمان اصلي فيلم يعني پيامبر اسلام (ص) در «الرساله» ديده نمي‌شود، كارگردان با تكنيك (POV) توانسته است حس حضور ايشان را به گونه‌اي به بيننده منتقل و همدلي ايجاد كند. زماني كه «مصطفي العقاد» قصد داشت، فيلم «الرساله» را بسازد، سناريو را براي دانشگاه الازهر مصر كه مرجع فتاوي ديني در جهان تسنن بود، فرستاد، اما آنها با ديده شدن چهره پيامبر(ص) مخالفت كردند. واقعيت اين است كه پرداختن به قديس‌ها در هر ديني در سينما مساله‌ساز است، تنها ممكن است در مسيحيت حساسيت‌هاي ايدئولوژيك كم باشد. العقاد با مشورت‌هايي كه انجام داد در نهايت استفاده از تكنيك (POV) را انتخاب كرد. فارغ از اعتقاد ديني، آن را يك فيلم حرفه‌اي مي‌بينيم كه در زمينه ساخت و پرداخت چيزي كم و كسر ندارد؛ صحنه‌هاي جنگ قابل باورند و شخصيت‌ها به آنچه مسلمانان بر اساس روايت‌ها و نوشته‌ها در ذهن دارند، بسيار نزديك هستند.
اما چرا ما در سينماي ايران و برخلاف همه تلاش‌ها نتوانسته‌ايم، فيلمي با ارزش‌هاي معنوي و هنري «الرساله» بسازيم و تنها «روز واقعه» را داريم؟ فيلم «محمد رسول‌الله» ساخته مجيد مجيدي فيلمي متوسط است كه در هيچ صحنه‌اي تاثيرگذاري لازم بر مخاطب را ندارد. من اين فيلم را در سانسي ديدم كه گروهي از طلبه‌هاي يكي از مدارس ديني براي تماشاي آن آمده بودند. در زمان اكران به چهره آنها دقيق مي‌شدم اما آنها خيلي خنثي نشسته و در پايان نيز بي‌هيچ واكنشي سالن را ترك كردند يعني رفتارشان نشان مي‌داد، فيلم هيچ تاثيري بر آنها نگذاشته است. اين واكنش سرد بيانگر آن است كه موفقيت يك فيلم با امكانات مالي تضمين نمي‌شود؛ براي «محمد رسول‌الله» مجيدي بيش از صد ميليارد تومان هزينه شده در حالي كه فيلمنامه با مشكل داستان‌گويي مواجه است.
«الرساله» دوران جواني و پس از بعثت پيامبر(ص) را دربرمي‌گيرد اما در فيلم مجيدي دوران كودكي و نوجواني ايشان را مي‌بينيم. پرسش اين است كه در اين دوره از زندگي ايشان چه چيز خاصي وجود داشته كه جذابيت دراماتيك داشته باشد؟ شايد اشتباه سازندگان فيلم كه مي‌خواستند روايت شيعي از زندگي پيامبر را بيان كنند، اين بود كه به اصل قضيه نپرداختند؛ اينكه چه مي‌شود كه محمد (ص) جزو برگزيدگان خداوند قرار گرفته و به ايشان وحي نازل مي‌شود؟ عدم توجه به چنين مولفه‌هايي سبب شد «محمد رسول‌الله» مجيدي شور لازم را نداشته باشد، همان‌گونه كه فيلم «رستاخيز» احمدرضا درويش هم با وجود هزينه‌هاي كلان، حسي را به ببينده منتقل نمي‌كند در حالي كه در «روز واقعه» صحنه‌هاي دراماتيك زيادي دارد كه بيننده را در بسياري موارد متاثر مي‌كند.
براي نوشتن يك فيلمنامه خوب درباره تاريخ اسلام علاوه بر توانايي در زمينه فيلمنامه‌نويسي، به باور و اهليت نيازمنديم. فيلمنامه‌نويس «محمد رسول‌الله» مجيدي، گرچه فيلمنامه‌نويس خوبي است، اما به چه ميزان اهليت اين كار را دارد؟ از اين نظر ممكن بود اگر فيلمنامه را فرد ديگري مانند داود ميرباقري مي‌نوشت فيلم بهتري از كار درمي‌آمد. همچنين استفاده از «ويتوريو استورارو» به عنوان فيلمبردار چه لزومي داشت در حالي كه در نهايت كار يك فيلم معمولي با فيلمبرداري معمولي از كار درآمده است و يكي از ده‌ها فيلمبردار خوب ايراني هم مي‌توانست اين كار را فيلمبرداري كند.
خیلی زیرپوستی یه سری حرفهای ضد وحدت اسلامی هم توی متن گزارش اعتماد هست. البته از اون دوستان! چیز دیگه ای انتظار نمی ره.