سینماروزان: به مجرد اینکه یک بازیگر خارجی و بخصوص بازیگر زن خارجی در محصولی نمایشی ایفای نقش میکند کاوش مخاطبان در دامنه تصاویر وی مجموعه ای از تصاویر آن چنانی را پیش رو میگذارد که برای صاحب محصول دردسرزا میشود. در تازه ترین مورد موزیکال «دختر شیطان» بخاطر استفاده از ایشا گوپتا بازیگر زن بالیوودی گرفتار حملات افراطیون شده است.
روزنامه اصولگرای «جوان» در تحلیلی بر این ماجرا و با مرور حضور برخی از بازیگران زن و مرد خارجی در فیلمهای مختلف، به صراحت از این گفته که اغلب بازیگران غیرایرانی که در فیلمهای ایرانی ایفای نقش کرده اند دارای کارنامه آن چنانی هستند!! این رسانه چاره راه را آن دانسته که سازمان سینمایی از حضور بازیگران خارجی مگر به ضرورت خودداری کند!
متن تحلیل «جوان» را بخوانید:
هر بار که نام بازیگر خارجی در سینمای ایران مطرح میشود، به خصوص اگر آن بازیگر زن نیز باشد، به سرعت تصاویر آن بازیگر در سایت‌های فارسی و صفحات ایرانی شبکه‌های مجازی منتشر میشود، حتی گمنام‌ترین بازیگران خارجی که در فیلمهای ایرانی بازی کنند به سرعت در معرض توجه کاربران ایرانی قرار می‌گیرند و زندگی خصوصی آنها به اصطلاح شخم زده میشود؛ موضوعی که نمی‌تواند چندان نیز اتفاقی باشد.
بازی هنرمندان خارجی در سینمای ایران مسئله‌ای است که به عنوان بازوی افزایش‌دهنده میزان فروش فیلم‌ها از سوی فیلمسازان استفاده میشود؛ کاری که بسیاری از فیلمهای کمدی بی‌سر و ته تجاری از آن برای جلب توجه استفاده می‌کنند و در بسیاری از نقش‌هایی که بازیگران خارجی آن را ایفا کرده‌اند میشود به راحتی بازیگری ایرانی را جایگزین کرد. مگر تمام بازیگران خارجی که پیشتر در محصولات ایرانی بازی کرده اند کارنامه ای روشن دارند؟
حضور بازیگر خارجی صرفاً به پروژه‌های تجاری مانند «جن زیبا» و «تگزاس»، «من سالوادور نیستم» بازنمی‌گردد و فیلمهای منتسب به جریان ارزشی سینما مشابه «فرشتگان قصاب» و «گام‌های شیدایی» بنا بر ضرورت داستان از بازیگر غیرایرانی استفاده کرده‌اند. حتی در تلویزیون نیز شاهد حضور بازیگر غیرایرانی بوده‌ایم، به طوری که بازیگر زن لبنانی سریال «حوالی پاییز» پیش از ایفای نقش در این سریال در یک شوی تلویزیونی در آن کشور با پوشش زننده حاضر شده بود و فیلم آن نیز در شبکه‌های مجازی دست به دست شد.
در جدید‌ترین حضور حاشیه‌دار بازیگران خارجی در فیلمی ایرانی، مسئله تصاویر خارج از عرف بازیگر فیلم «دختر شیطان» مطرح شده است؛ اتفاقی که باعث شده این فیلم در کانون توجه قرار گیرد.
«دختر شیطان» به کارگردانی محمد قربان‌پور در هند فیلمبرداری شده است و در آن یک بازیگر و مدل زن سینمای هند ایفای نقش میکند. دومین تجربه چند سال اخیر همکاری ایران و هند در ساخت فیلم سینمایی در حالی رقم خورد که قربان پور پیش از آن «سلام بمبئی» را در هند جلوی دوربین برده بود و در آن فیلم نیز از حضور یکی از مشهورترین بازیگران زن سینمای بالیوود استفاده شد.
اما تفاوت بازیگر زن «دختر شیطان» با دیگر بازیگران زن خارجی که در سینمای ایران ایفای نقش کرده‌اند، به حجم تصاویری که از وی منتشر شده باز می‌گردد چراکه این بازیگر پیش از این در هند مدل بوده است.
حواشی فیلم «دختر شیطان» که گویا به ممنوع شدن اکران در بعضی از شهر‌ها هم منجر شد، باعث شد تا معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی در موضعی منفعلانه از ضابطه‌مند شدن حضور بازیگر خارجی در سینمای ایران خبر بدهد. ابراهیم داروغه‌زاده می‌گوید: «در موضوع بازیگران خارجی در سینمای ایران، تاکنون ملاحظه ما عدم‌حضور آنها در فیلمهای مستهجن و غیراخلاقی و عدم شهرت آنها به مفاسد اخلاقی بوده است.»
مروری بر آثار برخی از بازیگران مرد و زن خارجی حاضر در سینمای ایران نشان می‌دهد آنها نه تنها در زندگی شخصی دارای مفاسد اخلاقی بوده‌اند بلکه در ایفای نقش‌های سینمایی از بازی در سکانسهای حاوی صحنه‌های غیراخلاقی نیز ابایی نداشته‌اند. نمونه واضح این موضوع را می‌توان در نقش‌های «ژولیت بینوش» دید که کم تصاویر آن چنانی نداشته است!!
این بازیگر زن در چند اثر از مرحوم عباس کیارستمی نیز جلوی دوربین رفته است یا در مورد بازیگران مرد، «طاهر رحیم» بازیگر الجزایری‌الاصل سینمای فرانسه که در فیلم «گذشته» به کارگردانی اصغر فرهادی بازی کرده است یا «ژرار دوپاردیو» که در فیلمی به کارگردانی جمال شورجه ایفای نقش داشته است نیز در کارنامه سینمایی خود صحنه‌های غیراخلاقی و آن جوری بازی کرده‌اند.
این مثال‌ها به خوبی نشان می‌دهد که ادعای مدیر سازمان سینمایی از توجه به نداشتن سابقه حضور در فیلمهای غیراخلاقی چندان درست نیست، مگر اینکه تفسیر سازمان سینمایی از فیلم غیراخلاقی، همان آثار مستهجن مربوط به صنعت پورن باشد که قاعدتاً بازیگران آن فیلم‌ها در سینمای هنری یا اساساً حضور ندارند یا حضور قابل ملاحظه‌ای نداشته‌اند، البته معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی نیز تلویحاً به این مورد اشاره کرده و می‌گوید: «این نکته را توجه داشته باشیم که به عنوان مثال «آنتونی کویین» بازیگر بزرگ هالیوود در فیلم ماندگار محمد رسول‌الله (ص) در نقش حمزه سیدالشهدا ظاهر شده بود که حتماً این بازیگر عکس‌ها و سبک متفاوتی از نقشش داشته است.»
پس اگر قرار باشد قبول داشته باشیم که بازیگر خارجی فیلمهای ایرانی ممکن است در دیگر فیلم‌هایش نقش‌هایی بازی کند که در آن نقش‌ها صحنه‌های غیراخلاقی و خارج از عرف اسلامی وجود داشته باشد، نباید حساس شد. این به آن معناست که عملاً موضوع ضابطه‌مندی در حد همان سطح ابتدایی باقی می‌ماند و نمی‌تواند عملکرد مؤثری داشته باشد.
به نظر می‌رسد تنها اقدامی که می‌تواند به سازمان سینمایی در سر و سامان دادن حضور بازیگر خارجی در سینمای ایران و کم‌شدن حواشی مربوط به تصاویر غیراخلاقی این بازیگران کمک کند این است که این سازمان حضور بازیگر خارجی را منوط به ضرورت فیلم کند و از تبدیل بازیگران خارجی به خصوص بازیگران زن، به ابزار تبلیغاتی فیلم‌ها جلوگیری کند. شکی نیست که اصرار برخی از آثار سینمایی به خصوص فیلمهای تجاری بر حضور بازیگر خارجی صرفاً برای فضا‌سازی و ایجاد جاذبه است.
تولید آثار سینمایی در خارج از ایران نیز به منظور دور زدن محدودیت‌های موجود در ایران برای نمایش ندادن زن بی‌حجاب و احتمالاً دلبری‌های زنانه است که پیش از انقلاب در سینمای فیلمفارسی رواج داشت.
کمرنگ شدن حساسیت‌های قبلی مدیران سینمایی به واسطه رواج تساهل و تسامح فرهنگی، اکنون سینمای ایران را به محلی برای عرض اندام بازیگران نه چندان مطرح خارجی تبدیل کرده است که نه انتخاب آنها برای حضور در فیلمهای ایرانی دارای ضابطه است و نه امکانی برای مدیریت فضای مجازی آنها وجود دارد.
