سینماروزان: بعد از اعلام رسمی نام 5 فیلم «عصبانی نیستم»، «خانه دختر»، «آشغالهای دوست داشتنی»، «پارادایس» و «خانه پدری» به عنوان فیلمهایی که با اعمال اصلاحات یا فیلمبرداری مجدد مشکلشان در کمیته بازبینی حل شده و پروانه نمایش گرفته اند حالا مخاطبان در انتظار آغاز اکران این آثار هستند که گویا بنا شده با راه اندازی یک گروه سینمایی جدید صورت گیرد.

ابراهیم داروغه زاده معاون نظارت در گفتگو با خبرگزاری اصولگرای «فارس» کوشیده به شفاف سازی درباره چگونگی رفع مشکل فیلمهای مذکور بپردازد.

با توجه به اینکه فیلم های توقیفی در این دولت مجوز نگرفتند این شکل و ایجاد  شورای دیگری برای رفع توقیف فیلم ها، نادیده گرفتن تصمیمات شورای پروانه نمایش نخواهد بود؟

همانطور که مستحضرید اغلب این  فیلم ها مجوز شورای پروانه نمایش دارند و اینطور نیست که همه فیلم ها مجوز نداشته باشند. در زمان اکران با توجه به نظرات منتقدین و شرایط زمانی که برای اکران وجود داشته ایراداتی وارد بوده که در زمان مناسب‌تری با حوصله بیشتری مورد بررسی قرا رمی گرفتند و در یک تعامل بهتر با مدیران و تهیه کنندگان، اگر فیلم ها شرایط مناسب را براساس قوانین جمهوری اسلامی ایران پیدا کردند، برای آن ها تصمیم جدید بگیریم. میدانید که فیلم ها قبل از تولید ، پروانه ساخت می گیرند و با این روند معمولاً فیلم هایی نداریم که با مجوز ساخته شده باشند اما به هیچ وجه امکان نمایش نداشته باشند. برخی فیلم ها البته  ملاحظاتی دارند که صاحبان آثار اگر  ملاحظات را بپذیرند معمولاً قابل نمایش هستند. ما هم فیلم ها را دوباره بررسی کردیم و با کارگردانان و تهیه کنندگان جلسه گذاشتیم و برخی از اصلاحات که صاحبان آثار، قبلا  حاضر به پذیرفتن آن اصلاح نبودند ، پذیرفتند و انجام دادند. البته آثاری را هم داشتیم که  با اصلاحات اندکی در زمان اکران قابل نمایش بودند اما صاحبان آثار نپذیرفتند و فیلم امکان نمایش نیافت و در این دوره که گفت و گو کردیم  اصلاحاتی حتی بعضا فراتر از اصلاحات قبل  به سازندگان پیشنهاد داده شد و پذیرفتند و همراهی کردند. وقتی هم تهیه کننده  فیلمی که ملاحظاتی را برای اکران داشته، قبول می‌کند آن‌ها را مرتفع کند چه کاری است که مانع اکران شویم. در جمهوری اسلامی عدم نمایش فیلم دارای مجوز ساخت افتخار نیست. البته فیلمی که نمایش می دهیم ممکن است مطلوب ما نباشد و در تراز فرهنگ جمهوری اسلامی نباشد. به هر حال در سینما برخی تولیدات توسط بخش خصوصی انجام می شود و با تولیدات رسانه ملی متفاوت است که این بخش کاملاً طبیعی است. اما وقتی فیلمی غیرقابل نمایش باشد باید فیلم مسئله داری باشد. ما از این همکاری که تهیه کنندگان و کارگردانان آثار کردند استقبال می کنیم.

آیا این روند فعالیت و مجوز دادن به توقیفی‌ها منجر به تضعیف اداره شورای پروانه نمایش نخواهد شد؟ از همین حالا در میان فیلمسازان این موضوع گفته می‌شود که  هر فیلمی ساخته شود بعد از گذشت زمان و جلساتی بالاخره پروانه نمایش می گیرد.

هر فیلمسازی که حاضر باشد طبق ضوابط و قوانین جمهوری اسلامی ایران مجوز ساخت بگیرد و طبق نظر شورای پروانه نمایش رفتار کند ما تمام تلاش‌مان را می‌کنیم که فیلم اکران بشود. اینطور نیست که اثری توسط یک فرد فراقانونی ساخته شود و بعد از ساخت به ما فیلم را برای نمایش تحمیل کند. معمولاً فیلم ها براساس مجوز پروانه ساخت تولید می شوند بعد از اجرا در یک نمایش خصوصی یا اولیه ممکن است در برخی فیلم ها پرسش و یا سوء تفاهماتی ایجاد شود یا ملاحظاتی باشد که شورای پروانه نمایش به آن دقت نکرده‌اند. در این موقعیت، جلوی اکران گرفته می شود و ملاحظات به دقت دیده و شنیده می شود. البته شورای پروانه نمایش معصوم نیستند، نکات مطرح شده توسط منتقدین را بررسی می کنند و بازبینی می شود. با تهیه کننده و کارگردان اگر موافق رفع ایرادها باشند صحبت می شود و در نهایت با رفع مشکلات مجوز نمایش دریافت می کند. اما اگر فیلمی بخواهد فراقانونی عمل کند محکم جلوی آن می ایستم. تهیه کننده و کارگردانی هم که حاضر نیست موارد مطرح شده را لحاظ کند طبیعتاً فیلمش با مشکل اکران مواجه خواهد شد.

پیشتر در بعضی از فیلم ها که گفته می‌شد اصلاح شده ، موارد زیادی را در اکران میدیدیم که در فیلم اصلاح نشده بود. در فیلم های اعلام شده  شورا یا شخص شما بر اصلاحات نظارت دارید که مشکلات مرتفع شود.

مشکلاتی  که در اکران فیلم ها در جشنواره ها به وجود آمده مرتفع شده؛ برخی از ملاحظات در آن زمان هم مطرح نشده اما بعد از بازبینی مجدد با ملاحظات اصلاحی بیشتری روبرو شدند و اصلاحات بعدی هم شامل حال این فیلم ها هم شده است. تمام تلاش انجام شده که علاوه بر ملاحظات اولیه موردی باقی نماند که مسئله ایجاد کند.

در فیلم های اعلام شده مشکلاتی از قبیل درشت نمایی مشکلات در خانواده مذهبی و جاری و ساری بودن فتنه در موضوعات دو فیلم است. این آثار چگونه اصلاح شدند؟

در این فیلم ها موضوع پرداختن به فتنه 88 کاملا اصلاح شده است. راجع به فیلم «خانه پدری» برداشت بعضی از منتقدین بوده که خانواده مذهبی هستند. خیلی از دوستان شورای پروانه نمایش قبلی و فعلی نمادی از مذهب در خانواده را ندیدند. یادمان نرود این خانواده یک خانواده سنتی ایرانی متعلق به آن مقطع تاریخی است و نه لزوما یک خانواده مذهبی. از سوی دیگر هم وقتی پیامبر مبعوث شدند دخترکشی مرسوم بوده و پیامبر با دختر خود به عنوان ریحانه صحبت می کنند.  این فرهنگ قدیمی دخترکشی ربطی به اسلام ندارد و فرهنگ غلط جاهلیت است. اگر فردی در ایران این جاهلیت را به نقد بکشد طبیعی است که ارتباطی به مذهب  ندارد. ایرانیان اغلب مسلمان هستند اما این که متدین هستند یا نه، به رفتارهای  شان بستگی دارد. کسی که دخترش را می کشد به سنت پیغمبر هیچ اعتقادی ندارد و به سنت جاهلیت عمل می کند. تأکیدی بر این که شخصیت فرد مذهبی است در فیلم مشاهده نمی شود.

چگونگی اصلاحات «خانه پدری» با توجه به اظهارات کارگردان چگونه بوده است؟

نکته ای که در «خانه پدری» وجود دارد این است که در شورای پروانه نمایش ، قرار شد به این فیلم مجوز اکران محدود در گروه هنر و تجربه  و با شرط سنی داده شود. در آیتم های اطلاع رسانی در فیلم هم عنوان می شود که فیلم  با توجه به صحنه های واجد خشونت برای افراد زیر 18 سال توصیه نمی شود. درباره فیلم های فتنه{«عصبانی نیستم» و «آشغالها….»؟} هم در هر دو فیلم  موضوع فتنه منتفی شده است و از فیلم درآمده است.

سینماروزان: هرچند ابراهیم داروغه زاده معاون نظارت در اولین گفتگوی تفصیلی بعد از حضور در اداره نظارت به طور تلویحی از 5 فیلم «خانه دختر»، «عصبانی نیستم»، «خانه پدری»، «آشغالهای دوست داشتنی» و «پارادایس» به عنوان آثاری که مشکلشان در کمیته بازبینی آثار بلاتکلیف حل شده سخن گفته بود(اینجا را بخوانید) اما به تازگی نام این فیلمها را در گفتگویی رسمی با خبرگزاری صداوسیما اعلام کرده است.

به گزارش سینماروزان در میان این فیلمها نام «خانه پدری» هم به چشم میخورد که پیشتر از صدور پروانه نمایش آن با حذف یک سکانس سخن گفته شده بود که با مخالفت کیانوش عیاری مواجه شده بود و حالا با بیان این توضیح از سوی معاون نظارت که به غیر از دو فیلم «پارادایس» و «خانه دختر» بقیه فیلمها و از جمله «خانه پدری» اصلاحیه خورده اند این پرسش پیش می‌آید که عیاری نظرش عوض شده و زیربار اصلاحیه رفته یا آن که بناست فیلمش را با درجه بندی سنی اکران کند؟

ابراهیم داروغه زاده در شرح تلاش برای حل مشکل برخی آثار با تأکید بر اینکه با واژه توقیف موافق نیست، گفت: همانطور که در سالهای گذشته فیلم های زیادی ساخته شده است که بسیار خوب بوده اند و در جهان نیز توانستند تصویر بسیار مثبت و خوبی از ایران به یادگار گذارند بعضی فیلم ها نیز در زمان نمایش دچار مشکلاتی شدند.

سینماروزان: دقیقا دو ماه بعد از اولیتماتوم وزیر ارشاد به سازمان سینمایی برای تعیین تکلیف فیلمهای بلاتکلیف و متعاقب آن تأکید رییس سازمان سینمایی بر این تعیین تکلیف از طریق کمیته بازبینی، با ارائه گزارشی در سینماروزان این تحلیل را ارائه کردیم که علیرغم عدم اعلام رسمی وضعیت تازه فیلمهای بلاتکلیف اما گفتگوی تفصیلی ابراهیم داروغه زاده معاون نظارت با رسانه  اصلاح طلب «ایسنا» میتواند نوعی بیان رسمی مواضع کمیته بازبینی نسبت به فیلمهای توقیفی باشد.(اینجا را بخوانید)

در آن گزارش از این هم گفتیم که داروغه زاده از حل مشکل 5 فیلم «خانه پدری»، «عصبانی نیستم»، «خانه دختر» «پارادایس» و «آشغالهای دوست داشتنی» در کمیته بازبینی و عدم حل مشکل 3 فیلم «کاناپه»، «رستاخیز» و «ارادتمند…» سخن گفته است و به این ترتیب 5 فیلم رفع مشکل شده میتوانند اکران شوند.

حالا داروغه زاده در گفتگویی که با خبرگزاری اصلاح طلب «ایلنا» داشته است تحلیل سینماروزان را تأیید کرده و گفته است: وظیفه‌ای که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به سازمان سینمایی و به تبع به کمیته محول شده بود حتی زود‌تر از زمان مقرر انجام شده و جمع بندی نظرات در مصاحبه رسانه‌ای دو هفته قبل به سمع و نظر اهالی سینما رسیده است و از این هفته شورای پروانه نمایش بازبینی مجدد فیلم‌های مذکور را در دستور کار خود قرار خواهد داد.

معاون نظارت درباره روند فعالیت کمیته بازبینی هم بیان داشته است: بعد از نامه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به رئیس سازمان سینمایی و تاکید محمدمهدی حیدریان (رئیس سازمان سینمایی)، کمیته‌ای با حضور نماینده‌ای از طرف خانه سینما، یکی از کار‌شناسان سینما و من به عنوان ۳ عضو ثابت تشکیل شد و در صورت لزوم و در مواردی از کارگردان یا تهیه‌کننده نیز برای گفتگو دعوت می‌شود. همانطور که پیش از این اعلام شده بود در جلسات این کمیته حدود ۱۲ فیلم مورد بحث و بررسی قرار گرفت و فیلم‌هایی همچون خانه پدری، آشغال‌های دوست داشتنی، عصبانی‌ نیستم، نازنین بهاره تینا، خانه دختر، پارادیس، صد سال به این سال‌ها و چند فیلم دیگر مورد بررسی قرار گرفتند.

برای خواندن گفتگوی دو هفته قبل داروغه زاده که حالا مشخص شده نتیجه رسمی فعالیت کمیته بازبینی در آن گفتگو ذکر شده اینجا را بخوانید.

سینماروزان: اظهارنظرات اخیر محمدمهدی حیدریان رییس سازمان سینمایی درباره کمیته بازبینی فیلمهای بلاتکلیف و تأکید او بر آن که برخی فیلمها قابلیت دریافت پروانه نمایش را ندارند با این گفته وزیر ارشاد دنبال شد که هیچ قولی برای رفع توقیف تمام فیلمها داده نمیشود.(اینجا و اینجا را بخوانید)

به گزارش سینماروزان این صراحت‌گویی با واکنش سیدضیاءالدین دری از اعضای شورای سابق پروانه نمایش مواجه شده است. سیدضیاءالدین دری که در دوران رییس معزول سینما در شورای پروانه نمایش حاضر بود در نامه ای که به محمدمهدی حیدریان نگاشته با تأکید بر همان بحث غیرقابل حل بودن مشکل برخی فیلمها به گلایه از مدیریت قبلی سینما پرداخته که این مسأله را نه خواسته خود که ناشی از عملکرد شورای پروانه نمایش دانست.

دری در زمان حضور در شورای پروانه نمایش به زعم خود کوشید مسأله برخی فیلمهای مشکل دار و از جمله «نهنگ عنبر»، «مادر قلب اتمی» و «دلم میخواد» را حل کند ولی به واسطه هجمه ای که علیه رییس اداره نظارت سابق به واسطه توقیف برخی فیلمها نظیر «ارادتمند نازنین بهاره تینا» به راه افتاد به همراه برخی دیگر از همکاران از شورای صدور پروانه نمایش کنار گذاشته شد تا شاید رییس سابق نفسی تازه کند و امتدادی دهد بر حضور خود در ریاست سینما که البته این ترفند هم جواب نداد و در نهایت چند ماه بعد خود رییس هم حذف شد…

سیدضیاءالدین دری در نامه ای که خطاب به محمدمهدی حیدریان نوشته با انتقاد از مدیریت سابق سینما که مسئولیت پذیری لازم را برای ایستادن پای تصمیماتش نداشت به ارائه این پیشنهاد به حیدریان پرداخته که بهتر است در آستانه دهه چهارم عمر انقلاب مرزهای تازه ممیزی مشخص شود.

متن نامه سیدضیاءالدین دری را بخوانید:

جناب محمدمهدی حيدريان
رياست محترم سازمان سينمايى
سلام عليكم

در پىِ تاكيد وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامى مبنى بر تجديد نظر دقيق و تعين تكليف فيلمهاى بلاتكليف و محروم از پروانه نمايش ، پس از يك ماه صرف وقت اظهارنظر صريح و به دور از مجالمه و تعارفاتى كه معمولا بى نتيجه مي‌مانند توسط جنابعالى ، مايه دلگرمى شوراى محترم پروانه نمايش شد و البته اغلب افرادى که كارشناس سینما هستند و دارای سعه صدر؛ امرى كه ميتواند در آينده تصميمات آنها موثر واقع شود و شرايط مميزى را ثبات بيشتر بخشد.

بدون شك اين موضع گيرى عارى از ملاحظات بى حاصل، تكليف فيلمسازان را هم معلوم ميسازد زيرا با مشاهده فيلمهايى كه به اكران گذاشته ميشوند حدود و ثغور بايدها و نبايدها را به وضوح تشخيص خواهند داد و از آن تخطى نخواهند كرد و يا آن كه پيش از توليد، هر گونه ابتكار و نوآورى را در فيلمنامه هايشان به دقت و وضوح قيد خواهند نمود تا پس از تقديم اثر به شوراى صدور پروانه نمايش با مشكل مميزى حاد مواجه نشوند.

با توجه به پيشينه جنابعالى، این موضع‌گيرى شفاف از جانب شما قابل پيش بينى بود و جاى تقدير دارد. البته اين قدردانى به منزله حمايت از مميزى آثار فيلمسازان زحمتكش و فرهنگساز و متعهد كشور نيست و نميتواند باشد.

سانسور آثار هنرى از هر نوع هرگز مطلوب طبع هنرمندان نبوده و نیست هر چند ميدانيم كه همه جوامع متناسب با فرهنگ مسلط بر آنها نوعى از مميزى را اعمال ميدارند و همواره عده اى نسبت به معترض بوده و يا هستند.

امروز در آستانه پايان چهارمين دهه از عمر انقلاب شايد زمان آن فرارسيده تا از طريق برگزارى سمينارهاى كاملا تخصصى با حضور كارشناسان امور اجتماعى و آفريندگان آثار هنرى، از طريق تعامل سازنده و به دور از مناقشات سياسى مرزهاى مميزى جديد و همسو با ضرورت هاى زمان و موقعيت ویژه كشور در منطقه حساس و آشوبزده خاورميانه مورد ارزيابى قرار گرفته و مشخص شوند كه اين مهم ميتواند پس از شروع به كار دولت دوازدهم در دستور كار قرار گيرد و رابطه توليد كنندگان آثار فرهنگى با متوليان دولتى را بهبود بيشتر بخشد.

به هر تقدير آنچه در قاطعيت اخير شما حايز اهميت است رفع شبهات از عملكرد شورايى است كه در چهار سال گذشته به شهادت اينجانب با درايت كامل در همكارى و همگامى با فيلمسازان بدون قايل شدن كمترين استثنا گام برداشته است اما متاسفانه اعمال برخى سياستهاى غيرشفاف و بعضا عارى از مسئوليت پذيرى مدیران سابق سینما كه دستاويزى براى تبرئه خود و انداختن گناه توقيف فيلمها به گردن شورايى كه منصوب خودشان بود، اين شائبه را دامن ميزد كه گويى شورا، سازى جداگانه را كوك ميكرد و همين بهانه‌اى مي‌شد براى اِعمال فشار از جانب رسانه‌ها به ويژه آن رسانه‌هايى كه نه اصلاح طلب بودنشان معلوم است و نه حمايتشان از دولت مستقر محرز بنظر ميرسد.

در شرايطى كه سازمان سينمايى در دولت يازدهم براى اولين بار اعضاى شوراى مذكور را از حالت محرمانه خارج ساخته و اسامى آنها را اعلان كرده بود مى بايست در همان زمان ليست كامل آثار بلاتكليف و محروم از پروانه نمايش را هم به استحضار عموم ميرساند تا مشخص شود چه تعداد فيلم در دولت يازدهم  موفق به دريافت پروانه نمايش نشدند. پس خواهشمند است با همان قاطعيت آمار فيلمهاى بلاتكليف چهار سال گذشته را اعلان بفرماييد تا معلوم شود كه عملكرد شورا به چه نحو بوده است؟

در خاتمه ضمن تشكر يادآور ميشود كه حمايت شما از شوراى مذكور ثبات مشى فرهنگى دولت جديد، آرامش بيشتر توليد كنندگان ، تامل سازنده تر هنرمندان و امكان تعامل حداكثرى آنها را موجب خواهد شد.
با اميد به موفقيت شما در كاهش نارسايهاى سينماى ايران.