سینماژورنال: سام قریبیان فرزند خلف فرامرز قریبیان که بسیاری از مخاطبان سینما وی را با ایفای نقش یک آقازاده در درام خیابانی “خط ویژه” می شناسند سال قبل اولین فیلم بلند خود را ساخت.

به گزارش سینماژورنال این فیلم “360 درجه” نام داشت که تجربه گرایی سام در سینمای متکی بر تعلیق و متاثر از نوآرهای هالیوودی بود.

قریبیان اما مدتی میشود که فیلمنامه اولیه یک سریال حادثه ای با عنوان “عالیجنابان” را نوشته است؛ سریالی که در انتظار دریافت پروانه ساخت است تا برای شبکه نمایش خانگی تولید شود.

جالب است که در تهیه کنندگی سریال علی حضرتی برعهده حضور خواهد داشت؛ فرزند الیاس حضرتی اصلاح طلب معروف و صاحب امتیاز روزنامه های “اعتماد” و “تعادل”. علی حضرتی در جشنواره قبل هم با “خداحافظی طولانی” حضور داشت و حالا با “عالیجنابان” بناست در شبکه خانگی هم کار کند.

سفارش نگارش را مسعود ردایی به من داد

سام قریبیان درباره سابقه نگارش فیلمنامه “عالیجنابان”   به سینماژورنال می گوید: سفارش نگارش این سناریو را مسعود ردایی تهیه کننده سینما و تلویزیون به من داد اما از جایی به بعد قرار شد علی حضرتی هم در تهیه سریال حضور داشته باشد. فیلمنامه فعلا برای دریافت پروانه ساخت ارائه شده و پس از دریافت پروانه درباره پیش تولید وارد بحث می شویم.

“عالیجنابان” سوژه ای جاسوسی-حادثه ای دارد و هیچ ربطی هم به آقازاده ها ندارد!!!

شاید اولین مفهومی که از واژه “عالیجنابان” متبادر میشود تصویرسازی آن درباره طبقه خاصی از اجتماع ایران است که در سالهای اخیر با لفظ آقازاده از آنها یاد شده است. سام درباره این مفهوم بیان می دارد: فیلمنامه اصلی ما “عالیجناب” نام داشت ولی از آنجا که فیلمنامه ای با همین نام در بانک خانه سینما ثبت شده بود ناچار شدیم یک الف و نون به نام اصلی فیلمنامه اضافه کرده و با عنوان “عالیجنابان” آن را ثبت کنیم.

قریبیان درباره مضمون سریال به سینماژورنال اظهار می دارد: اینکه در برخی منابع گفته اند کار زمینه سیاسی دارد درست نیست. “عالیجنابان” سوژه ای جاسوسی-حادثه ای دارد و هیچ ربطی هم به آقازاده ها ندارد!!! شاید اگر بخواهم مثال ملموس بزنم بتوانم فضای کار را شبیه داستانهای فردریک فورسایت نویسنده انگلیسی بدانم.

مرکز وقوع اتفاقات دنیایی خیالی است/دولت سریال هم خیالی است

این کارگردان و نویسنده جوان پیرامون مرکز وقوع اتفاقات جاسوسی سریالش می گوید: برای اینکه به دردسرهای شبیه سازی گرفتار نشویم، مرکز وقوع اتفاقات را در دنیایی فانتزی قرار داده ایم. اگر هم دولتی در سریال می بینیم دولتی خیالی است. اگر مقام مسئولی را هم می بینیم کاملا سیاسی است و خیالتان را راحت کنم هیچ کدام از کاراکترها و موقعیتهای مرکزیت سریال در عالم واقع وجود ندارند.

6 قسمت ابتدایی سریال را در فرمت فیلم سینمایی و در یک بازه زمانی 70 روزه می سازیم

سام قریبیان که بلحاظ علایق سینمایی بشدت وامدار سینمای کلاسیک آمریکا است برای روند تولید سریال هم تصمیم جالبی گرفته است. وی بنا دارد این سریال را با فرمت سینمایی بسازد. خودش در این باره می گوید: در مرحله ابتدایی 6 قسمت ابتدایی سریال را کاملا در فرمت فیلم سینمایی و در یک بازه زمانی 70 روزه می سازیم و بعد از انتشار این شش قسمت است که برای ادامه تولید برنامه ریزی می کنیم.

وی خاطرنشان می سازد: از همان ابتدا هم به مخاطبان خواهیم گفت که فصل اول سریال فقط 6 قسمت دارد و داستان هم در این 6 قسمت به پایان معقول خود می رسد و اگر مخاطبان از این قسمتها استقبال کردند وارد فصل دوم می شویم که آن هم 6 قسمت دیگر خواهد بود.

سام قریبیان درباره زمان تولید این سریال اطلاعاتی به سینماژورنال نمی دهد و از ما می خواهد به سراغ علی حضرتی تهیه کننده کار رفته و از وی در این باره بپرسیم.

کمی پیش از عید نوروز فیلمنامه را برای دریافت پروانه ساخت ارائه کردیم و بمحض دریافت پروانه ساخت وارد پیش تولید خواهیم شد

علی حضرتی نیز صرفا کوتاه و بشدت مختصر به ارائه فیلمنامه در شورای صدور پروانه ویدیویی اشاره کرده و می گوید: منتظر هستیم که پروانه ساخت صادر شود تا بعد از آن برای تولید تصمیم گیری کنیم.

وی ادامه می دهد: ما کمی پیش از عید نوروز فیلمنامه را برای دریافت پروانه ساخت ارائه کردیم و بمحض دریافت پروانه ساخت وارد پیش تولید خواهیم شد.

امتداد کاراکتر فرامرز قریبیان در “گناهکاران”

اینها داده هایی بود که تهیه کننده و کارگردان “عالیجنابان” در اختیار سینماژورنال قرار دادند. شنیده های سینماژورنال اما حکایت از آن دارند که سام قریبیان نقش ویژه ای را برای پدرش فرامرز در این سریال کنار گذاشته است.

این کاراکتر تقریبا مشابه همان شخصیتی است که فرامرز قریبیان در “گناهکاران” ایفا کرده بود؛ یک کارآگاه تندخو اما معتقد به اصول که عادت دارد معماها را به تنهایی حل کند.

گویا کاراکتر قریبیان در “عالیجنابان” امتداد همان شخصیتی است که در “گناهکاران” ایفا کرده بود و به بیان بهتر حضور همان کاراکتر این بار در شهر خیالی مرکز وقوع داستان است که دیده می شود.

یکی دیگر از بازیگرانی که شنیده هایی درباره حضور وی در “عالیجنابان” شنیده می شود میلاد کیمرام است؛ بازیگر اصلی “360 درجه” و همبازی سام در “خط ویژه”. در صورت انجام توافقات نهایی، کیمرام در سریالی یکی از شخصیتهای اصلی را بازی خواهد کرد.

سینماژورنال: نخستین تجربه کارگردانی سام قریبیان با عنوان “360 درجه” در کنار تلاشهای نه چندان موفق سازنده اش برای ساخت یک نوآر ایرانی طنازیهای خاص خود را دارد.

به گزارش سینماژورنال اصلی ترین طنازیها هم بازمی گردد به تصویرسازی متفاوتی که فیلم از دو کاراکتر اصلی “گناهکاران” آخرین فیلم فرامرز قریبیان ارائه می کند.

فرامرز قریبیان از زندان سردرآورده

سام که خود سناریست “گناهکاران” بود در بخشهایی از “360 درجه” سرنوشت دو شخصیت اصلی “گناهکاران” را به تصویر کشیده است.

در “360 درجه” می بینیم که شخصیت اول “گناهکاران” یعنی پلیسی خشن و بدرفتار اما کاریزماتیک داستان که توسط فرامرز قریبیان ایفا می شد حالا در زندان به سر می برد و البته که همچنان در زندان هم با هیچ کس سر سازش ندارد!

آگهی ترحیم رامبد جوان

اما اینکه چرا این پلیس به زندان افتاده هم زمانی مشخص می شود که در بخشی از داستان وارد چاپخانه شخصیتی با بازی حبیب اسماعیلی می شویم؛

در بخشی از فیلم بر روی یک آگهی ترحیم که در چاپخانه این شخصیت چاپ شده زوم میشود؛ آگهی ترحیمی که تصویر رامبد جوان را بالای آن می بینیم.

سلفی از پشت صحنه “360 درجه” با حضور فرامرز قریبیان

قتل رامبد توسط فرامرز؟!

و البته که یادمان نرفته رامبد جوان ایفاگر کاراکتر مکمل “گناهکاران” بود یعنی همان پلیس فاسدی که تمامی قتلهای پیاپی فیلم را برنامه ریزی کرده بود!

در “360 درجه” این طور القا میشود که پلیس شماره 1 یعنی قریبیان شخصا پلیس فاسد یعنی رامبد جوان را از بین برده و حالا خودش به زندان افتاده و انتشار آگهی چاپش هم به حبیب اسماعیلی تهیه کننده و بازیگر سالهای دور سینمای ایران واگذار شده است!

آقازاده “خط ویژه” هم سر از زندان درآورده!!!

به گزارش سینماژورنال اما این تمام طنازیهای سام نیست. او سرنوشت کاراکتری که خودش در “خط ویژه” ایفا کرده بود را نیز در “360 درجه” نشان داده است.

آقازاده لمپن مآب “خط ویژه” این روزها در زندان به سر می برد و حتی در زندان هم از ورّاجیها و حرّافیهای بیخودش دست برنمی دارد و البته همین ورّاجیهاست که در ابتدای فیلم عصبانیت پلیس شماره 1 “گناهکاران” یعنی قریبیان را موجب می شود!!!

سینماژورنال/حامد مظفری: شاید اگر سام قریبیان را به عنوان نویسنده درام جنایی “گناهکاران” نمی شناختیم این قدر از تماشای “360 درجه” سرخورده نمی شدیم.

شاید اگر بازی رئالیستی او در “خط ویژه” را نمی دیدیم این قدر انتظارمان از او بالا نمی رفت که تماشای اولین ساخته دست این کارگردان برایمان کسل کننده به نظر برسد.

حالا با دیدن “360 درجه” در بین الملل فجر بیش از پیش این پرسش پیش می آید که آیا این سام بوده که فیلمنامه قرص و محکم “گناهکاران” را برای پدرش فرامرز نوشت؟ آیا سام بود که آن قدر خوب از یک آقازاده لمپن در “خط ویژه” تصویرسازی کرد؟

البته که حالا می شود فهمید که چرا “360 درجه” نباید در جشنواره سی و سوم به نمایش درمی آمد. کیفیت فیلم نه فقط بلحاظ ضرباهنگ روایی و قابل پیش بینی بودن اتفاقات، پایین است که شخصیت پردازی ضعیف کار و تیپیکال بودن اغلب آدمهای داستان بدجوری به فیلم ضربه زده است.

این جمله شِبه فیلسوفانه دامن دیالوگها را می گیرد

درست به مانند “گناهکاران” که با جمله ای قصار آغاز می شد “360 درجه” هم با یک جمله قصار آغاز میشود. فقط تفاوت در گوینده جمله است که در آنجا آقای فردریش نیچه(!) فیلسوف آلمانی بود و اینجا جناب اسکار وایلد نویسنده ایرلندی!

جمله آغازین فیلم چنین است: رمز و راز حقیقی جهان در آن چیزی است که آشکار است و نه پنهان!

و عجبا که وجه شِبه فلسفی این جمله بدجوری دامن کارگردان که خود فیلمنامه نویس هم بوده را می گیرد تا جایی که در اقدامی تصنعی تلاش میشود دیالوگهای تمامی شخصیتهای فیلم از ضدقهرمانی که میخواهد یک تنه به خطر بزند تا بدمنی که مثلا بناست شخصیتی دوپهلو داشته تا وکیل‌نمایی که کارش زبان‌بازی است و حتی یک خلافکار درجه سه با بازی صفر کشکولی(!!!)همه و همه بسان گفتار فرهیخته ایست که قبل از سخن گفتن حتما قدری اندیشه می کند.

صفر کشکولی تحت نظر پرفسور هیگینز

از همه غیرواقعی تر گفتار صفر کشکولی بدمن دهه شصت سینمای ایران است که با سری تراشیده و در همان یکی دو سکانس حضورش چنان درصد هِگِل اش بالا میزند و هوشمندانه دیالوگ می کند که انگار مدتها تحت نظر پرفسور هنری هیگینز فیلم جاودانه “بانوی زیبای من” تلمذ کرده است!

حرکت در مسیر نوآریزه کردن فیلم

سام قریبیان “360 درجه” را منطبق بر الگوی ژانری نوآر ساخته است. خیابانهای خالی، رخداد اغلب اتفاقات در شب، ترکیب بندی مورب تصاویر و حضور زنانی که بیشتر ماهیت اهریمنی دارند همه و همه وامداری “360 درجه” به نوآر را ثابت می کند.

البته که سام با دکوپاژی درست و تصویرسازیهای کدر و تاریک باز هم منطبق بر اصول ژانر کوشیده فیلمش را یک نوآر جابزند. در این مسیر کوهیار کلاری فرزند خلف محمود نیز به شدت به سام کمک کرده! کوهیار کلاری خیلی خوب توانسته ماهیت در حال استحاله آدمها را با چرخش های غریب دوربین به رخ بکشد.

فقر ماده داستانی

با این حال این حرکت درست در مسیر اسلوب ژانری به دلیل فقر ماده داستانی و از آن مهمتر آداپته نشدن داستان برای محیط بومی مرکز وقایع یعنی ایران به نتیجه نرسیده است.

نوآر به داستانی کاملا غیرقابل پیش بینی نیاز دارد اما داستانی که سام قریبیان برای روایت برگزیده به شدت قابل پیش بینی است.

این نقطه ضعف از آنجایی ناشی شده که سام گمان کرده اگر بدمن اصلی را در ابتدا به عنوان شخصیتی مثبت که سعی دارد کمک حالِ ضدقهرمان داستان باشد معرفی کند ذهن مخاطب را از پررنگ کردن نقش او در وقوع اتفاقات بازمیدارد! در حالی که از همان سکانسهای ابتدایی و نمایش موقعیت عجیب و غریب و حتی کیا و بیایی که این شخصیت درون زندان دارد، مخاطب زودتر از حد تصور به این کاراکتر به عنوان موتور پیش برنده تمامی ماجراها نگریسته و طبیعی است که سیر بقیه اتفاقات فیلم و در نهایت قطعیت یافتن این نگره، جذابیت چندانی برایش پیدا نمی کند.

امیر آقایی در نمایی از “360 درجه”

انگار نه انگار که داستان در ایران می گذرد

اشتباه دوم سام در داستان پردازی، عدم توجه به ظرف مکانی کشوری است به نام ایران که داستان در آن می گذرد.

چهره پردازی شخصیتها، قاب بندی موقعیتهای مختلف داخلی و خارجی و رفتار کاراکترها کاملا منطبق است با آنچه در نوآرهایی چون “محله چینیها” یا “خواب بزرگ” دیده ایم.

انگار نه انگار که برخلاف آن دو فیلم در “360 درجه” این کشوری به نام ایران و کلانشهری به نام تهران است که درام را شکل می دهد.

مدام در طول فیلم تصاویری کاملا پالایش شده از تهران می بینیم تا قابهای موردنظر فیلمساز فراهم شود. مدام کاراکترها رفتارهایی سیستماتیک و روبات گونه ارائه میدهند و انگار اینجا ایتالیاست و داریم ماجرای “دون کورلئونه” و رقبایش را مرور می کنیم. چهره پردازی ها نیز کاملا در خدمت شبیه شدن ظاهری فیلم به نوآرهای هالیوودی شده!

شاید برای همین باشد که “360 درجه” فیلم خوش عکسی هم به نظر میرسد اما حیف که این همه تصویرسازی زیبا کمترین لمس مشهود برای مخاطب ایرانی ندارد و فاصله بعید میان مخاطب با فیلم برای همراه شدن با اتفاقات از همین جا نشأت می گیرد.

شما که تصویرسازی ژانر را می شناسید چرا بر فیلمنامه تمرکز نمی کنید؟

سام قریبیان از علاقمندان جدی نوآرهای هالیوودی است و در “360 درجه” ابایی نداشته که این عشق و علاقه را عیان کند؛ اینکه او در چند نقطه از فیلم بر نمایش پوستر “محله چینیها”ی رومن پولانسکی تاکید میکند و در بخشی از فیلم هم صدای حسین عرفانی بر روی کاراکتر “ریک بلینی” درام “کازابلانکا” را می شنویم همه و همه برآمده از عشق او به این ژانر پرمخاطب هالیوود است اما…

اما ای کاش او که خیلی خوب اسلوب تصویرسازی مرتبط با این ژانر را می داند برای انتخاب و سپس توسعه داستانی که حال و هوایی نوآرگونه دارد وقت بیشتری می گذاشت و البته برای ایرانیزه کردن این داستان نیز تلاش بیشتری نشان می داد تا چرخشهای فراوان دوربین در “360 درجه” به مانند مفهوم این عنوان در مثلثات مخاطب را مجددا به نقطه صفر نرساند!

سینماژورنال: نشست بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر امروز در حالی برگزار شد که بخش عمده نشست به صحبتهای علیرضا رضاداد دبیر جشنواره اختصاص داشت.

به گزارش سینماژورنال رضاداد در این نشست درباره دلایل جدایی بخش بین الملل از بخش ملی سخن گفت و اینکه الویت قرار گرفتن بخش ملی باعث مهجوریت بخش بین الملل در سالهای اخیر شده بود.

رضاداد درباره این گفت که بخش بین الملل فجر از امسال با تمرکز بر محصولات منطقه ای سینما آغاز به کار می کند و این توجه به سینمای کشورهای منطقه می تواند در سالهای بعد به عاملی برای افزایش اعتبار آن کمک کند.

دبیر جشنواره با ذکر تقسیم بندیهای بین الملل فجر به شاخه های رقابتی، غیررقابتی و مرور آثار از این گفت که بخش رقابتی خود به سه بخش سینمای سعادت، جلوه گاه شرق و هنروتجربه تقسیم می شود.

8 فیلم ایرانی در بین الملل

در هر یک از دو بخش سینمای سعادت و جلوه گاه شرق 11 فیلم خارجی و 3 فیلم ایرانی به نمایش درخواهند آمد و در بخش هنروتجربه نیز 12 فیلم خارجی و 2 فیلم ایرانی.

انتخاب فیلمهای ایرانی بین الملل فجر هم جالب صورت گرفته؛ دو فیلم “360 درجه” و “قندون جهیزیه” که نتوانسته بودند به جشنواره سی و سوم فجر راه یابند حالا به بخش بین الملل آمده اند و در کنار آنها نیز  “خداحافظی طولانی”، “من دیگو مارادونا نیستم”، “اعترافات ذهن خطرناک من”، “در دنیای تو ساعت چند است”، “بدون مرز” و “مزار شریف” هم به نمایش درخواهند آمد.

از نیکی کریمی تا نگار جواهریان در تیم داوری

بین الملل فجر تیم داوری بین المللی دارد. داورانی از کشورهایی چون فرانسه، روسیه، هنگ کنگ، ترکیه، استرالیا، اندونزی، عراق، لبنان و ایتالیا بخشهای مختلف را داوری خواهند کرد.

از ایران نیز رضا میرکریمی، نیکی کریمی، مریلا زارعی، هنگامه قاضیانی، منوچهر محمدی و نگار جواهریان در تیم داوری حضور دارند.

بلیت فروشی برای سینماهای آزادی، خانه هنرمندان و موزه سینما

چنان که رضاداد شرح داد بین الملل فجر به مانند بخش ملی برای مخاطبان هم برگزار خواهد شد. پردیس آزادی، خانه هنرمندان و موزه سینما از جمله سالنهای درنظر گرفته شده برای مخاطبان عام هستند و بلیت فروشی برای فیلمها نیز به روال بخش ملی صورت خواهد گرفت.

در اواسط دهه هشتاد این شائبه ایجاد شد که ظرفیتهای بین المللی سینمای ایران تمام شده

به گزارش سینماژورنال یکی از جالبترین نکاتی که حین ارائه گزارش بین الملل فجر از سوی دبیر آن صورت گرفت وقتی بود که وی در حال توصیف تاریخچه ای از بخش بین الملل بود.

رضاداد از سالهای ابتدایی جشنواره فجر گفت که بخش بین الملل، غیررقابتی بود تا حضور سیف ا.. داد به عنوان معاون سینمایی که این بخش هم رقابتی شد و در نهایت سالهای بعد که این بخش کاملا در حاشیه بخش ملی قرار گرفت و کارکرد اصلی خود را از دست داد.

در این بین رضاداد گریزی هم زد به اواسط دهه هشتاد و ایجاد این شائبه در جامعه سینمایی که ظرفیتهای بین المللی سینمای ایران دیگر تمام شده است و نمی توان امیدی داشت به مطرح شدن در جامعه سینمایی جهان.

آیا با برگزاری مستقل بخش بین الملل اوضاع بهتر میشود؟

این گفته ها بیش از هر چیز ذهن را به سمت مدیران سینمایی دولت دهم و یازدهم می برد یعنی چهره هایی چون محمدرضا جعفری جلوه و جواد شمقدری که از نیمه دهه هشتاد تا ابتدای دهه نود سکان سینمایی کشور را در اختیار داشتند.

آیا منظور رضاداد نگاه این دو چهره و به ویژه شمقدری به جهانی شدن بود؟ یادمان نمی رود که در جشنواره های برگزارشده در دو دولت قبل تقریبا وجهه بین المللی از بین رفته بود و همه چیز در سایه بخش ملی برگزار میشد.

اشاره رضاداد به این نکته کاملا بموقع است اما آیا حالا و با برگزاری مستقل بخش بین الملل اوضاع بهتر خواهد شد؟ باید منتظر ماند و دید.