1

آقاي نخست‌وزير؛ آن گونه كه بود يا آن گونه كه هنرمندان مي‌خواهند

سینماژورنال/محمدصادق عابدینی: مرداد‌ماه يادآور يكي از حوادث مهم تاريخ معاصر ايران است، كودتاي 28‌مرداد كه با برنامه‌ريزي انگليسي‌ها و مشاركت امريكايي‌ها براي ساقط كردن دولت ملي در ايران و بازگرداندن قدرت به خاندان پهلوي صورت گرفت، اتفاقي كه 25 سال ديكتاتوري پهلوي دوم را در پي داشت. در روزهاي اول اين ماه چند اتفاق هنري به بحث كودتا عليه مصدق پرداختند.

درباره 28 مرداد كم كاري شده
28 مرداد سال 32 نقطه عطفي در تاريخ زمامداري محمدرضا پهلوي به شمار مي‌رود. در اين تاريخ حركت مردم ايران به سمت دموكراسي با وجود اينكه دموكراسي مشابه دولت‌هاي غربي بود، اما به خاطر اينكه منافع غربي‌ها را به خطر مي‌انداخت با نقشه شوم كودتا روبه‌رو شد و در يك عمليات چند مليتي كه از سوي لندن و واشنگتن مديريت مي‌شد، با فروپاشي دولت ملي مصدق زمينه براي حضور فعال امريكا در ايران و ادامه حيات يك ديكتاتوري تا سال 57 مهيا شد.
اين رخداد مهم تاريخي خيلي كم و به ندرت در آثار هنري ديده شده است. تا پيش از انقلاب كه براي روز 28 مرداد از سوي دربار جشن‌هاي مفصل در نظر گرفته مي‌شد، هيچ گاه اجازه پرداختن به آنچه در سال 32 گذشت داده نشد. بعد از انقلاب نيز بي‌توجهي به تاريخ در توليدات سينمايي و تلويزيوني نگذاشت تا كودتاي امريكايي انگليسي مرداد 32، پا به عرصه تصوير بگذارد.

كودتا در سينماي آن ور آب
جالب است كه سينماي ايران نسبت به سينماي جهان توجه كمتري به كودتاي 28 مرداد داشته است.
در سال 2003 ميلادي، لودويكو گاسپاريني، كارگردان ايتاليايي تله فيلمي به نام “ثريا” بر اساس زندگي ثريا اسفندياري مي‌سازد. ثريا در زمان كودتاي 28 مرداد ملكه ايران بوده و در اين فيلم گاسپاريني تلاش كرده است تا به بازسازي كودتا و حوادث آن بپردازد.

در سال 2009 شيرين نشاط فيلمي را براساس كتاب شهرنوش پارسي‌پور با نام «مردان بدون زنان» مي‌سازد، اين فيلم روايتي از كودتاي 28 مرداد دارد، اما بيشتر تأثير كودتا را در اجتماع ايران از نگاه نويسنده‌اش به نمايش گذاشته است. بن افلك در ابتداي فيلم “آرگو” كه روي آن خيلي هم مانور دادند، اشاره‌اي بسيار كوتاه به نقش دولت ايالات متحده در سقوط دولت مصدق مي‌كند و بعد با داستان‌سرايي درباره اشغال سفارتخانه امريكا در تهران جايزه اسكار را به دست مي‌آورد.

كودتا در سينماي اين سوي آب
برخي از منتقدان سينما مي‌گويند يأس و نا اميدي جامعه روشنفكري ايران از بهبود شرايط بعد از كودتاي 28 مرداد، خود را در قالب فيلم‌هاي هنري پيش از انقلاب نشان داد، فيلم‌هايي كه در رقابت با فيلمفارسي‌ها عملاً شكست خورده بودند و تنها نام‌شان در تاريخ سينما باقي مانده است. اين موج افسردگي اولين تجربه‌هاي سينماي جشنواره‌اي را نيز رقم زد.
اما در روزها اخير شاهد آن هستيم كه محمد مصدق، دولت ملي و كودتاي 28 مرداد از چند زاويه در حال ديده شدن است. در شب كودتاي تركيه، شبكه اول سيما در حال پخش وقايع كودتاي 28 مرداد بود. اتفاقي ناخواسته و نادر كه باعث شد باز هم كودتاي 28 مرداد بر سر زبان‌ها بيفتد. بايد گفت تلويزيون تا به حال تمايل چنداني براي پرداختن به زندگي مصدق و دولت وي نداشته است.

دليل اين تمايل نداشتن را مي‌توان در قرائت‌هاي مختلفي كه از زندگي اين سياستمدار ايراني وجود دارد، دانست. گروه‌هاي ملي‌گرا از مصدق به عنوان نماد و قله تفكري خود ياد مي‌كنند، ولي تاريخ نكاتي را از زندگي وي ثبت كرده است كه چندان باب ميل ملي‌گراها نيست. از سوي ديگر ولي نمي‌توان تأثير تاريخي حركتي را كه مصدق در آن نقش‌آفريني اصلي داشت، در تاريخ معاصر ناديده گرفت. تأثيري كه باعث شد تا حسن فتحي، كارگردان مشهور تلويزيون در اولين حضورش در شبكه نمايش خانگي با مستمسك قرار دادن وقايع سال 32 و شكست ملي‌گراها در كودتاي 28 مرداد، درامي عشقي- تاريخي را با نام «شهرزاد» توليد كند كه قهرمانانش از هواداران مصدق هستند و فيلمساز نيز بدش نمي‌آيد از زبان اين قهرمانان به ستايش مصدق و مذمت كودتا بپردازد. در شهرزاد فضاي خفقان سياسي بعد از كودتا با سانسور شديد مطبوعات و بازداشت روزنامه‌نگاران به تصوير درآمده است.

آقاي نخست وزير
برخلاف ديدگاه به شدت مثبت حسن فتحي نسبت به مصدق و دولت ملي‌اش، مؤسسه سفير فيلم مستندي را با نام «آقاي نخست وزير» توليد كرده است كه در آن تلاش شده ديدگاه‌هاي مثبت و منفي را به صورت عادلانه‌اي در كنار هم قرار دهد و نتيجه‌گيري را به عهده بينندگانش بگذارد. بخش عمده‌اي از مستند «آقاي نخست وزير» را مصاحبه‌هاي بازماندگان جبهه ملي و هواداران دكتر مصدق تشكيل مي‌دهد. كساني كه اگر به مصدق نقدي وارد مي‌كنند، اين نقد را نمي‌توان به خاطر غرض شخصي دانست و در مصدق دوستي آنها شكي وجود ندارد. در اين مستند كه در آينده نزديك عرضه خواهد شد.

با استفاده از اسناد به جاي مانده از دعواي حقوقي ايران و انگليس بر سر ملي شدن نفت ايران و دسيسه‌هاي انگليسي‌ها براي خلاص شدن از دست مصدق، ابتدا حمايت گسترده مردم و متدينين از دولت ملي را شاهد هستيم و پشتيباني آيت‌الله كاشاني از حركت ملي كه به پيروزي‌هاي مكرر مصدق در عرصه سياسي منجر مي‌شود و در طول مستند بيننده متوجه تغيير رويه نخست وزير ايران مي‌شود كه به امريكايي‌ها خيلي خوش‌بين است  و مي‌بيند كه مصدق براي به دست آوردن اختيارات فراقانوني دست به هر كاري مي‌زند، اقداماتي كه در نهايت با كودتايي كه سرلشكر زاهدي مجري آن بود، به عمر دولت ملي پايان مي‌دهد.

راپورت‌هاي مصدق در تئاتر
در كنار سينما و تلويزيون، هنرمندان تئاتر هم بعد از سال‌ها سراغ محمد مصدق را گرفته‌اند. سال گذشته دكتر رفيعي نمايش «خاطرات و كابوس‌هاي يك جامه‌دار از زندگي و قتل ميرزا تقي‌خان فراهاني» درباره زندگي امير كبير را روي صحنه برد.

رفيعي تا پيش از اجراي نمايش خود را منتقد اميركبير عنوان مي‌كرد و در مصاحبه‌هايش نگاه انتقادي را كه به امير كبير داشت، بيان مي‌كرد اما در طول نمايش بيننده با اثري روبه‌رو مي‌شد كه كاملاً در جهت تمجيد از امير كبير بود.

امسال نمايش ديگري درباره يك سياستمدار كهنه‌كار روي صحنه رفته و محمد مصدق در نمايش «راپورت‌هاي شبانه دكتر مصدق» كاري از اصغر خليلي در تالار وحدت يعني همان سالني كه تئاتر دكتر رفيعي اجرا شد، نمایش داده شده است. خليلي هم در گفت‌و‌گو‌هايش اعلام كرده‌است، نگاه واقع‌بينانه‌اي به محمد مصدق داشته است!

البته اين گفتار مانند اعلام رفيعي در عمل بيشتر به تمجيد تبديل شده است. به نظر مي‌رسد به غير از بحث مستند در ساير عرصه‌ها روايت‌ها از محمد مصدق و دولت ملي‌اش به آنچه در تاريخ گذشته وفادار نبوده و هر هنرمندي يك «مصدق» در ذهنش خلق و آن را به مخاطبانش عرضه كرده است. تبيين چگونگي سقوط مصدق با حضور مستقيم امريكا برای نسل امروز كه با بحث تحريم‌ها، مذاكره و برجام بزرگ مي‌شوند و زندگي مي‌كنند، ضروري است و لازم است بدانند امريكا در سال 32 چه كسي را سرنگون كرد و اينكه مصدق چطور چوب خوش‌بيني‌اش را به امريكايي‌ها خورد.




“کیهان” و معاون ایوبی در ميانه كودتا…

سینماژورنال: سفر حبیب ایل‌بیگی معاون اداره نظارت و ارزشیابی حجت ا.. ایوبی در سازمان سینمایی به ترکیه برای افتتاح اکران کمدی “من سالوادور نیستم” در این کشور سبب ساز آن شده است که روزنامه اصولگرای “کیهان” با تیتر “سفر مدیر دولتی به ترکیه برای اکران یک فیلم مبتذل!” به آن بپردازد.

به گزارش سینماژورنال “کیهان” از آنجا که فیلم مذکور را یک فیلم پیش پاافتاده می داند به انتقاد از سفر ایل بیگی به ترکیه پرداخته است؛ سفری که به کودتای نظامی کوتاه مدت ترکیه هم گره خورد.

ابتدا متن گزارش “کیهان را بخوانید:
رئیس شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، برای اکران عمومی یک فیلم مبتذل و فاقد ارزش، به ترکیه سفر کرد!
روز گذشته و در خلال خبرهای مربوط به کودتا در ترکیه، حبیب ایل‌بیگی رئیس شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی نیز خبر داد که در ترکیه حضور داشته و از نزدیک شاهد کودتای رخ داده در این کشور بوده است.
اما نکته قابل تأمل، دلیل سفر این مدیر دولتی به کشور ترکیه است. وی در مصاحبه‌ای اعلام کرده که برای اکران عمومی فیلم «من سالوادر نیستم» به آن کشور سفر کرده است. جای سوال است که چرا این مدیر سینمایی برای نمایش فیلمی که به زعم بسیاری از کارشناسان سینمایی، یکی از پیش‌‌پا افتاده‌ترین و مبتذل‌ترین فیلم‌های سال‌های اخیر سینمای ایران است، سفر خارجی رفته است؟ گویا پس از جشنواره‌ها، نمایش فیلم‌ها در سایر کشورها، بهانه جدید مدیران دولتی برای مسافرت غیرضروری به خارج از کشور و مناطق توریستی با بودجه عمومی کشور است!
گفتنی است، شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی به دلیل ولنگاری در صدور مجوز نمایش برای برخی از فیلم‌ها، با انتقادات شدیدی مواجه شده است.

هزینه سفر را چه کسی داده؟

به گزارش سینماژورنال ورای آنچه “کیهان” به آن پرداخته پرسشی هم می ماند درباره چگونگی تأمین هزینه سفر ایل بیگی. آیا ایل بیگی با بودجه سازمان سینمایی به این سفر رفته است؟ یا آن که ایل بیگی در این سفر مهمان تهیه کنندگان کمدی مذکور بوده است؟

اگر ایل بیگی با بودجه سازمان سینمایی به این سفر رفته باشد که معنایی ندارد جز هدررفت بودجه های عمومی و اگر مهمان عوامل فیلم بوده باشد که عذر بدتر از گناه است. چرا؟ چون رییس اداره نظارتی که فیلتر ارشاد برای ممیزی فیلمهاست وقتی نمک‌گیر یک یا چند تهیه کننده شود چگونه خواهد توانست در برخورد با محصولات بعدی همین تهیه کنندگان قاطعیت نشان دهد؟

اتفاقی که برای ایل بیگی افتاد البته مسبوق به سابقه است و وی در جریان فیلمبرداری “سلام بمبئی” هم سفری به هندوستان داشت که احتمالا در آن سفر هم مهمان تهیه کننده آن فیلم جواد نوروزبیگی بوده است.

آیا این مهمان شدن‌ها قاطعیت رییس اداره نظارت در برخورد با آثار بعدی این تهیه کنندگان را کاهش نمی دهد؟ و اصلا ترفندی نمی آفریند در این مسیر که تهیه کنندگانی که کارشان پیش ایشان گیر است با مهمان کردن شان به سفری خارجی که بهانه ای سینمایی هم برای آن تراشیده خواهد شد به جلب نظر وی بپردازند؟




روایت عینی پخش‌کننده پرفروش‌ترین فیلم سال از شب کودتای نظامی در ترکیه

سینماژورنال: در حالی که مراسم افتتاحیه اکران سراسری “من سالوادور نیستم” در ترکیه با حضور منصور سهراب‌پور و امیر پروین‌حسینی تهیه‌کنندگان فیلم، حبیب اسماعیلی پخش کننده اثر و البته حبیب ایل‌بیگی نماینده سازمان سینمایی در استانبول برگزار شده بود خبر کودتای نظامی در ترکیه در فضای رسانه ای پیچید.

به گزارش سینماژورنال دقایقی بعد از انتشار خبر کودتای نظامی در ترکیه حبیب ایل‌بیگی از طریق صفحه اجتماعیش از سلامتی خود و تیم همراهش در این سفر گفت با این حال گویا تنها ایل‌بیگی و یکی از بازیگران این فیلم به نام مهدی مهرابی بوده که بعد از کودتا در ترکیه باقی مانده‌اند و مابقی عوامل به ایران بازگشته‌اند.

فضایی به شدت کنترل شده در سراسر شهر

حبیب اسماعیلی پخش کننده “سالوادور…” که با عبور از رقم 17 میلیارد پرفروش‌ترین فیلم سال است، با اشاره به فضای کنترل شده ای که پیش از کودتا در استانبول با آن مواجه شده بود به سینماژورنال گفت: به خاطر ناامنی‌های اخیر فضایی به شدت کنترل شده و امنیتی را هم در خیابانها، هم در فرودگاه و هم در هتل محل اقامت دیدیم.

مدیر شرکت پخش رسانه فیلمسازان ادامه داد: نیروهای پلیس فراوانی در سطح شهر پراکنده بودند و حتی ساعاتی قبل از کودتا که ما در حال عزیمت به سمت فرودگاه بودیم مواجه شدیم با بسته شدن خیابانهای منتهی به فرودگاه و کنترل دقیق خودروها.

این پخش کننده و تهیه کننده باسابقه با اشاره به افتتاحیه اکران “سالوادور…” در ترکیه بیان داشت: یک شب قبل از کودتا افتتاحیه برگزار شده بود و من به همراه تهیه کنندگان فیلم شب گذشته و ساعاتی قبل از کودتا به تهران بازگشتیم. اما حبیب ایل بیگی و مهدی مهرابی بازیگر فیلم همچنان بعد از کودتا هم در ترکیه مستقر بودند.

اکران “سالوادور” به صورت سراسری و فول سانس در 30 سالن انجام می شود

تهیه کننده آثاری نظیر “قرمز”، “تصویر آخر” و “بازجویی یک جنایت” درباره روند اکران “سالوادور…” در ترکیه بیان داشت: افتتاحیه خیلی خوبی برای فیلم برگزار شد و البته هم چهره های سرشناس فرهنگی و هم مخاطبان عام در افتتاحیه حاضر بودند.

اسماعیلی خاطرنشان ساخت: برخلاف دیگر اکرانهای خارجی که فیلمهای ایرانی را به صورت محدود و در روزهایی خاص نمایش می دهند اکران “سالوادور…” به صورت سراسری و در مدت یک ماه و در 30 سالن سینما در شهرهای مختلف ترکیه به صورت فول سانس انجام خواهد شد.

این پخش کننده افزود: این شیوه اکران سراسری می تواند آغازی باشد بر اکران محصولات پرمخاطب وطنی در کشورهای همسایه و البته زمینه ساز سودآوری بیشتر صنعت سینمای کشور.

 




“سالوادور…” همزمان با کودتا به ترکیه رفت!!+عکس

سینماژورنال: در حالی که شب گذشته 25 تیرماه یک کودتای نظامی در ترکیه رخ داده است اکران کمدی پرفروش «من سالوادور نیستم» به کارگردانی منوچهر هادی و تهیه کنندگی مشترک سید امیر پروین حسینی و منصور سهراب‌پور نیز در این کشور آغاز شده است!

به گزارش سینماژورنال البته انجام کودتا اسباب آسیب دیدگی به هیچ کدام از عوامل ایرانی مرتبط با این فیلم که در ترکیه حاضر بوده اند را فراهم نکرده است.

اکران «من سالوادور نیستم» که در داخل اکران رقم فروش 17 میلیارد را رد کرده است،  با همت و تلاش هلدینگ ENG و با همکاری وابستگی فرهنگی سر کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در سی سینمای استانبول انجام می‌شود.

مراسم افتتاحیه فیلم نیز ساعاتی پیش از کودتا با حضور حبیب ایل بیگی (معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی)، مرتضایی‌فر (سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در استانبول) پروفسور ایلبر اورتایلی (مورخ مشهور ترکیه)، عبدالرضا راشد (وابسته فرهنگی سرکنسولگری ج.ا.ا در استانبول، سید امیر پروین حسینی، منصور سهراب پور، حبیب اسماعیلی (مدیر پخش «رسانه فیلمسازان»)، برخی از بازیگران فیلم، شخصیت‌ها، سینماگران محلی و علاقمندان سینما در استانبول برگزار شد.

در این مراسم ابتدا پروفسور «ایلبر اورتایلی» با تمجید از فعالیت‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در استانبول، برگزاری هفته‌های فیلم و اکران فیلم‌های ایرانی را در ترکیه گامی در راستای تقویت فرهنگی دو کشور دانسته و با اشاره به غنای تاریخ و تمدن ایران و فرهنگ مشترک دو کشور ایران و ترکیه، افزود: امروز سینما و فیلم‌های معناگرای ایرانی که برگرفته از ارزش‌های انسانی و الهی است خلاء مفاهیم سینمای هالیوود را پر کرده و به صنعت سینمای دنیا خدمت بزرگی را ایفا می‌نماید.

اکران عمومی فیلم همزمان در ۳۰ سالن  سینما در شهر های مختلف ترکیه به مدت یک ماه به همت هلدینگ ENG و وابستگی ایران در استانبول از تاریخ ۲۴تیرماه تا ۲۴ مرداد ماه برگزار خواهد شد. فیلم «من سالوادور نیستم» با زیرنویس ترکی استانبولی پخش می شود.

من سالوادور نیستم
استند تبلیغاتی “من سالوادور نیستم” در ترکیه



ساخت سه فیلم با مضامین دستگیری عبدالمالک ریگی، نفوذ سازمان منافقین به بیت آقای منتظری و تلاشهای ژنرال هایزر برای کودتا در ایران

سینماژورنال: محمدحسین نیرومند پنج ماه پس از بر عهده گرفتن مدیریت انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس، همراه با روح الله سهرابی قائم مقام مدیر و رسول شادمانی مدیر روابط عمومی این انجمن، در نشستی خبری به تشریح برنامه‌های انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس پرداختند.
نیرومند در ابتدای این نشست از انجمن سینمای انقلاب به عنوان مرکز تخصصی فیلم سازمان بسیج یاد کرد و گفت: بیش از 30 عنوان فیلمنامه در دستور کار انجمن قرار دارد. حمایت از نویسنده‌ها برای نوشتن این فیلمنامه‌ها صورت گرفته است که تعدادی از این آثار به پیشنهاد انجمن تولید خواهد شد.
وی از ساخت فیلم دستگیری عبدالمالک ریگی (تروریست وابسته به آمریکا و انگلیس) توسط انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس خبر داد و اظهار داشت: دستگیری ریگی علاوه بر اینکه موضوعی ملی و استراتژیک است، قصه‌ای جذاب و سینمایی هم دارد. ساخت این فیلم جزو برنامه‌های سال آینده انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس قرار دارد.

ساخت فیلم با مضمون کودتاهای آمریکایی
نیرومند همچنین ساخت فیلمی درباره دو کودتای آمریکا علیه انقلاب اسلامی را از دیگر پروژه‌های آتی انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس برشمرد و گفت: این فیلم سال آینده در جشنواره فیلم مقاومت رونمایی خواهد شد.
مدیر عامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس همچنین حمایت از پنج فیلمساز «فیلم اولی» را از دیگر برنامه‌های این انجمن معرفی کرد.

نفوذ سازمان منافقین به بیت آقای منتظری و تلاشهای ژنرال هایزر برای کودتا در ایران
تولید هفت فیلم مستند سیاسی، از دیگر برنامه‌هایی بود که نیرومند به آنها اشاره کرد و گفت: وظیفه خود می‌دانیم که به تحریف‌های مستندهای سیاسی بیگانه پاسخ دهیم و نیز به مقاطعی در تاریخ بپردازیم که درباره آنها توجهی صورت نگرفته است. ازجمله، جریان نفوذ سازمان منافقین به بیت آقای منتظری و تلاش ژنرال هایزر برای ایجاد کودتا در ایران موضوعات مستندهای سیاسی ما هستند. وی همچنین از راه‌اندازی کرسی‌های آزاداندیشی سینمای دفاع مقدس خبر داد و گفت: در کرسی‌های آزاداندیشی انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس، اندیشمندان و اهالی سینما به بحث درباره ایدئولوژی فیلم دفاع مقدس می‌پردازند و به بررسی این موضوع می‌پردازند که چطور می‌توانیم سینمای انقلاب و دفاع مقدس داشته باشیم.

نیرومند همچنین ساخت دو سریال را از دیگر برنامه‌های آینده انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس با همکاری صداوسیما اعلام کرد