1

مخالفت خالق “قصه‌های مجید” با تغییر واژه “رفتگر” به”پاکبان”

سینماژورنال: در شبکه‌های اجتماعی، کمپینی برای جایگزینی واژه «پاکبان»، به جای «رفتگر» به راه افتاده است.

به گزارش سینماژورنال و به نقل از “شرق” سؤال اینجاست که مردم از چه طریقی می‌توانند درخواست تغییر یک نام را به اطلاع فرهنگستان زبان و ادب فارسی برسانند و از آن دفاع کنند.

هوشنگ مرادی کرمانی، یکی از اعضای این فرهنگستان، در کنار توضیح روال قانونی جایگزینی یک واژه، مخالفت خود را با واژه «پاکبان» می‌گوید و دلایلش می‌تواند، در پیشنهادهای بعدی مردم اثرگذار باشد:

‌به‌طور معمول پیشنهاد جایگزینی نام‌ها چه روال قانونی‌ای دارد؟ 
اگر نهاد یا دستگاهی پیشنهاد جایگزینی واژه‌ای را دارد، می‌تواند مستقیما از طریق روابط عمومی‌اش با بخش واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی مکاتبه کند، تا فرهنگستان با تشکیل جلسه‌ای ضمن نقد و بررسی آن، دفاعیات نهاد مورد نظر را هم درباره این جایگزینی بشنود.
‌در شبکه‌های اجتماعی از طرف بعضی از مردم پیشنهاد شده است که به‌جای «رفتگر» از کلمه «پاکبان» استفاده شود، دراین‌باره اقدامات قانونی چیست؟ 
چون رفتگران در حوزه فعالیت شهرداری هستند، مردم می‌توانند پیشنهاد خود را به شهرداری داده تا روال قانونی آن در فرهنگستان پی‌گیری شود. از سوی دیگر پیشنهاددهندگان این نام می‌توانند از طریق رسانه‌ها، پیشنهاد خود را به گوش فرهنگستان برسانند. در جلسه‌ای که با حضور اعضای فرهنگستان برگزار می‌شود، این واژه‌ها بررسی شده و تصمیم گرفته می‌شود، اما اگر من بخواهم شخصا نظری داشته باشم، با کلمه پاکبان موافق نیستم.
‌چرا؟ 
به چند دلیل؛ اول اینکه این کلمه قبلا به اصطلاح «مصادره شده است». پاکبان عنوان محصولات لبنی یک کارخانه است و جایگزینی آن با واژه «رفتگر» امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر، واژه رفتگر اصلا واژه بدی نیست که نیاز به جابه‌جایی داشته باشد. در دوره احمدی‌نژاد، پیشنهاد شد که واژه «بازنشسته» تغییر کند یا مثلا پیشنهاد داشته‌ایم که به‌جای واژه معلول از واژه «توان‌خواه» استفاده کنیم. در زمان احمدی‌نژاد گفتند که کلمه «بازنشسته» را عوض کنیم، هرچه فکر کردیم ببینیم چه واژه‌ای می‌شود به‌جای کلمه‌ای گذاشت که لااقل روزی دو‌میلیون بار استفاده می‌شود، به نتیجه‌ای نرسیدیم. تاجیک‌ها از اصطلاح «سبک دوش»، به‌جای بازنشسته استفاده می‌کنند، اما اگر چنین جابه‌جایی صورت می‌گرفت آیا کلمه جدید منظور ما را می‌رساند؟ این تغییرات به‌سادگی صورت نمی‌گیرد، بعضی از واژه‌ها، در محتوا تابو هستند و هرچقدر هم که از روش جایگزینی استفاده کنیم، باز بعد از مدتی محتوایش خود را نشان خواهد داد. از سوی دیگر واژه‌ای جایگزین می‌شود که قابلیت زیرمجموعه‌سازی هم داشته باشد. مثلا اگر روشن‌دل را با نابینا جایگزین کنیم، به‌جای زیرمجموعه کم‌بینا از چه ترکیبی باید استفاده کرد؟ بعضی از این جایگزینی‌ها معمولا حالت تعارف دارند درحالی‌که واژه‌ای که به تصویب می‌رسد باید در حوزه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و تأیید شود.