سینماروزان: سریال «معمای شاه» با نگاهی نقادانه به دوران پهلوی به بررسی وضعیت جامعه آن دوره، شرایط فرهنگی، اجتماعی پهلوی دوم می پردازد. قصه سریال از سال ۱۳۱۷آغاز و تا سال ۱۳۵۷ و پیروزی انقلاب اسلامی ادامه دارد.
به گزارش سینماروزان و به نقل از “سینمانکات” ملی شدن صنعت نفت، ماجرای کودتای ۲۸مرداد، دوران قوام‌السلطنه، قیام سی تیر، فداییان اسلام، فرازهایی از حضور حضرت آیت‌الله بروجردی (که برای اولین بار پرداخت میشود)، وقایع ۱۵ خرداد، کاپیتولاسیون، وابستگی رژیم شاه به اسرائیل، آمریکا و انگلستان در دهه‌های مختلف بخشی از وقایع تاریخی این سریال است.
این مجموعه همزمان با پخش قسمت های آغازین با استقبال گسترده رسانه های داخلی و واکنش رسانه های فارسی زبان خارجی روبرو شده و فضای منفی علیه آن دامن زده شد.نکته بارز همراهی و استقبال نخبگان، شخصیت های مطرح سیاسی و چهره های تاریخی و طیف های مختلف مردم از این مجموعه است.
در همین راستا، جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ضمن استقبال از این اثر آن را یک اتفاق مهم در چشم انداز فعالیت های رسانه ملی قلمداد کردند.
علی مطهری نائب رئیس مجلس شورای اسلامی سریال تاریخی «معمای شاه» در مجموع موفق می داند و می گوید: این سریال مخاطبینش را پیدا کرده است.
وی معتقد است معمای شاه روایت خوب وروشنی از نهضت اسلامی دارد. همین بازگویی سیر تاریخی نهضت اسلامی درسریال معمای شاه می تواند نسل جوان ما در جریان اساس وعلل وقوع انقلاب اسلامی قرار دهد و در قالب سریال این موضوع جاذبه بسیاری دارد.
نائب رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه خودم مقید به دیدن این سریال هستم در خصوص سریال های تاریخی خاطرنشان می سازد: انگیزه، عشق و علاقه درکارگردان و فیلنامه نویس و حتی بازیگران در اینگونه فیلم ها باید وجود داشته باشد و مهم این است که ان گروه احساس کنند که یک کار لازم و واجب دارند انجام می دهند.
علی مطهری با اشاره به اینکه برای این کار بسیار زحمت کشیده شد درخصوص نقش استاد شهید مطهری در این سریال می گوید: در مجموع خوب و شباهت قابل قبول است. به نظر من این گریم تا ۹۰ درصد شبیه شهید مطهری است، هرچند شباهت هیچ وقت در این گونه موارد صد در صد نخواهد بود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین نصرالله پژمان‌فر، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز، با فاخر نامیدن سریال «معمای شاه» می گوید: به نظرم این مجموعه کار ارزشمندی است که در آن تاریخ معاصر ما مد نظر قرار گرفته است؛ به همین دلیل نمی‌توان این کار را با آثاری که به طور معمول در تلویزیون تولید میشود مقایسه کرد، البته این مجموعه با مخالفت برخی افراد مواجه شده که به نظرم دلیلش را باید در روشنگری«معمای شاه»جستجو کرد.
وی ادامه می دهد: به دلیل افشاگری برخی مسائل و پشت پرده‌‌ها، عده‌ای متضرر شوند؛ زیرا در آن زمان (قبل از انقلاب) زندگی کرده‌اند. برای همین برایشان قابل تحمل نیست که برخی مسائل افشا شود. با توجه به این موضوع جرئت و جسارت تهیه‌کننده و کارگردان را تحسین می‌کنم، چون با وجود اینکه می‌دانستند ممکن است با چه هجمه‌هایی روبرو شوند باز هم قدم در این مسیر گذاشتند تا نسل جوان ما با بسیاری از ناگفته‌ها آشنا شوند.
رئیس فراکسیون قرآن مجلس شورای اسلامی حجم مخالفت‌ها عده ای از این رسال را نشان از موفقیت آن می داند و مخالفت‌های پیرامون کار نشان میدهد، اثری موفق بوده؛ زیرا اگر کار ضعیف بود، مسلما این حجم مخالفت‌ها با مجموعه صورت نمی‌گرفت. مهم این است که تا چه حد این انتقادات منصفانه باشد.
وی اضافه می کند: من بسیاری از نقدها را در این حوزه رصد کرده‌ام و دیده‌ام برخی از انتقادات از سوی کسانی مطرح میشود که شاید این کار را هنوز تماشا نکرده‌اند! این نکته را از اینجا دریافتم که در برخی نقدها به موضوعاتی اشاره میکنند که در سریال به هیچ‌وجه به آن پرداخته نشده است.
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می سازد: منظورم این نیست که سریال«معمای شاه» کاری بدون ایراد است؛ اما به طور کلی بخواهیم ارزیابی کنیم مجموعه، اثری فاخر و درخور توجه است.
وی عنوان می کند: شاید بخشی از جامعه به دلیل هجمه‌های تبلیغاتی رسانه‌های غرب تصور کنند، اتفاقاتی که در دوره پهلوی اول و دوم رخ داده تماما بد نبوده، بلکه ممکن است در آن زمان نیز سازندگی صورت گرفته باشد. برای همین این افراد با دیدن «معمای شاه» تصور میکنند، اشارات فیلم خلاف واقع است، در صورتی که اگر تاریخ را به صورت دقیق مطالعه کنیم متوجه بسیاری از حقایق در آن خواهیم شد.
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تاکید می کند: کارهایی نظیر«معمای شاه»باید تولید شود؛ اساسا رسالت سیماست که تاریخ گذشته را برای جوانان کشورمان بیان کند. همچنین باید شرایطی به‌وجود آید تا با تولید کارهای مشابه، نقاط ضعف شناسایی شده تا در تولیدات بعدی شاهد اتفاقات بسیار بهتری باشیم.
ایرج ندیمی یک عضو دیگر کمیسیون فرهنگی مجلس هم با حمایت از این مجموعه درباره نقش سریالهای تاریخی به ویژه تاریخ معاصر در معرفی به نسل جدید معتقد است نسل جدید با تاریخ انقلاب آشنا نیست، حتی کسانی که در کوران انقلاب بودند خیلی به ریزه کاری‌های سالهای ۵۶ و ۵۷ آشنایی ندارند پس هر اندازه که در این مورد کار و اطلاعات تصویری به مردم ارایه شود قطعا اثرگذار خواهد بود.
وی می گوید: اطلاعات مردم از تاریخ یک ضرورت است و بر اساس آن ضرورت ما می‌توانیم در مورد مباحث مختلف، دقت و کنکاش داشته باشیم؛ از این رو کار کردن درمورد این مقوله – هرچند که اشتباهاتی هم داشته باشد- ارزش اثر را از بین نمی‌برد زیرا معتقدم این تصاویر باعث تفکر و مطالعه در خصوص آن موضوع تاریخی خواهد شد.
سخنگوی فراکسیون فرهنگ، هنر و رسانه اضافه می کند: باید قبول کنیم که مستند بودن با هنری بودن باید تلفیق شود. طبیعی است که برای رساندن یک مطلب با ابزار هنر باید خلاقیت و نواوری هایی هم داشته باشیم اما اصل تاریخ باید درست لحاظ شود .
ندیمی همچنین با اشاره به اطلاعات تصویری در سریال«معمای شاه»می گوید: در بررسی فیلمها و سریالهای تاریخی باید به چند نکته توجه کرد که مهم ترین آن وجود مستندات است، زیرا در پرداخت فیلمهای تاریخی استفاده از غیرمستندات موجب عدم اقبال عمومی میشود، هرچه یک فیلم تاریخی به واقعیت نزدیک تر باشد بهتر بر دل بیننده می‌نشیند.
نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل درمجلس شورای اسلامی،بر این باور است با توجه به اینکه جوانان آشنایی کاملی با دهه ۵۰ و حکومت پهلوی ندارند و البته با توجه به نزدیکی دهه مبارک فجر این سریال به خوبی می‌تواند در آشنایی مردم به ویژه جوانان در خصوص زمینه های پیدایش انقلاب اسلامی نقش مهمی ایفا کند.
وی تاکید می کند: اصل ساخت چنین سریال هایی ضروری است، همچنین برنامه ای که پس از این سریال برای بررسی بیشتر سریال پخش می شود نیز کار قابل قبولی است زیرا می‌تواند گوشه‌هایی از زوایای تاریخی را برای اهل نظر روشن کند.
جبار کوچکی نژاد نماینده مردم شهرستان رشت و نایب رییس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در مجلس نهم هم معتقد است بعد از سالها بالاخره سیمای جمهوری اسلامی به فکر افتاده مجموعه ای بسازد که در آن یکی از مهمترین برشهای تاریخی این مملکت به تصویر درآید. به نظر می رسد کمی دیر اقدام به ساخت سریالی مثل «معمای شاه» شده؛ سریالی که یک دوره چهل ساله از ملتهب ترین سالهای تاریخ این مرز و بوم را به صفحه تلویزیون بیاورد.
وی می گوید: اما همین که سیمای جمهوری اسلامی و عوامل سازنده سریال همت کرده و بالاخره تصمیم گرفته اند با دوربین خود وارد چالشی ترین دوران تاریخ ایران شوند، جای شکرش باقیست. در دورانی که جوانان کشور عزیزمان همواره مورد حمله و تهاجم تبلیغاتی فضای مجازی و شبکه های بیگانه هستند، جای ساخت چنین آثار فاخری که نسل سوم و چهارم این سرزمین را بر پدرانشان رفته آشنا سازد،خالی بوده. ساخت سریالی با چنین ماهیت حساسی نیازمند مطالعه و پژوهش های فراوان تاریخی است که البته آقای محمدرضا ورزی به عنوان کارگرادنی که همواره دانش خود را با ساخت سریالهای تاریخی فاخر از برشهای زمانی مختلف این سرزمین نشان داده، به همراه مشاوران تاریخنگارشان به خوبی از عهده کار برآمده اند».
کوچکی نژاد بر این عقیده است که بی شک به تصویر کشیدن چنین دورانی از تاریخ ایران که جزو پر حادثه ترین سالهای این مرز وبوم بوده کار آسانی نیست، چرا که شاید هرکدام از حوادث آن دوران، شایسته این است که در موردش فیلم ساخته و کتابها نوشته شود، اما آقای ورزی با اینکه جوان هستند، در عرصه ساخت فیلمها و سریال هایی با موضوعیت تاریخ معاصر، به عنوان پیشکسوت شناخته می شوند و الحق که همواره کارهای خوب و ماندگار از ایشان دیده ایم.
وی خاطرنشان می سازد: آنچه ما در«معمای شاه» می بینیم، باز کردن سر دمل چرکینی به نام حکومت پهلوی است. حکومتی که به جز ظلم و ستم و خودباختگی و سرسپردگی، هیچ برای مردم ایران عزیزمان نداشت. بی شک وقتی چنین دمل چرکینی را باز کنیم، بوی گندش آنقدر فضا را آلوده می کند که صدای برخی که از عمق عفونتی که این ملت را تهدید می کرده،خبر نداشتند، در می آید. اما ما همواره به انسانهای شجاعی احتیاج داریم که وارد چنین عرصه های ملتهبی شوند تا ماهیت ظالمان و سرسپردگان را آشکار سازند».
وی، طراحی صحنه، لباس و گریم دوران حکومت پهلوی و شخصیتها، بازسازی و باورپذیری فضای سریال برای مخاطبان را از نقاط قوت این اثر می داند و می گوید: ملودرام عاشقانه ای که به کار اضافه شده است هم به نظر بر کشش سریال افزوده است. امیدوارم باز هم کارگردانان خوب و کاربلد کشورمان سراغ چنین موضوعات مهم و تاثیرگذاری بروند و ما شاهد کارهای ماندگار و دیدنی همچون «معمای شاه» باشیم».
