سینماروزان: ادعای اخیر پرویز پرستویی درباره صدور مجوز بازیگری فردین در انتهای دهه شصت با واکنش تهیه‌کننده “سرب” و “مارال” مواجه شد.

پرویز پرستویی در گفتگو با فریدون جیرانی در آپارات مدعی شده در اواخر دهه شصت، شرایط برای بازی فردین در سریال “رعنا”ی داوود میرباقری فراهم آمده و این خود فردین بوده که علاقه به بازی نداشته!

این ادعا با واکنش محمدهاشم سبوکی مدیر شیرازفیلم و تهیه‌کننده آثاری ماندگار نظیر “سرب”، “مارال” و “آوار” مواجه شده است که با نگارش یادداشتی تند، ادعاهای پرستویی را زیر سوال برده.

متن یادداشت محمدهاشم سبوکی را بخوانید:

آقای پرویز پرستویی! هنرمند عزیز در این تفکر مانده‌ام که آیا واقعاً بی‌حواسید یا نان بی حواسی‌تان را خوب میخورید ؟ !
طبق مدرکی موجود در نامه ای که در سال ۱۳۶۳ از وزارت ارشاد دریافت نمودم اعلام شد آقایان محمدعلی فردین، ناصر ملک مطیعی، ایرج قادری و سعید مطلبی صلاحیتشان جهت کارهای بازیگری تایید نمیشود که در این خصوص ماها نیز بیکار ننشستیم و از مراجع تقلید چه نامه ها که نگرفتیم و در تمام مدت حیات فردین، ارشاد ترتیب اثری نداد و هیچ گاه صلاحیتش تایید نشد ! …

بعد از اینکه دوم خرداد شد و مسئولین اصلاح طلبی که اوایل انقلاب روی کار بودند دوباره با اسم و رسمی جدید در راس کار آمدند و همه تصور کردند که بالاخره این تبعیض قائل شدنها خاتمه یافته و بر همین باور قرار بر آن شد فیلمی با بازی فردین و کارگردانی ناصر تقوایی تهیه کنیم و به همین دلیل یک بار در منزل زنده‌یاد اصغر بیچاره و باری دیگر در سینمای خود فردین(سینما نیاگارا/جمهوری) جلسه ای تشکیل دادیم و با وجود میل قلبی فردین، متاسفانه این بار هم جناب مهاجرانی ساز مخالفش را به صدا در آورد و اینگونه تیر خلاصی فردین را زد!

کافیست لحظه ای تامل کنید تا به یاد آورید فردین و آن انگشت شمار هنرمندانی که گلچین و ممنوع الکار شدند بخاطر این بود تا جایی برای امثال شماهایی باز شود که بر عکس آنها هیچکدامتان مردمی و گزینش ملت نبودید بلکه بادکنکی بودید که توسط بعضی از مسئولین بادی در شما دمیده شد !!! …

شما به خوبی میدانید وقتی سخن از مردمی بودن یک هنرمند به میان می آید چه معنایی دارد. به طور مثال آیا فردین در فیلم “جهنم به اضافه ی من” با فردین “آقای قرن بیستم” برای مردم فرقی داشت ؟ !
فردین “غزل” با فردین “گنج قارون” چطور ؟ !
و یا فردین “بر فراز آسمانها” با فردین “قهرمان قهرمانان” ؟؟؟
البته که فرقی نداشت ؛ فردین با هر کاراکتر برای مردم همان فردینی بود که جای سوزن انداختن در سینمایش پیدا نمیشد.

موضوع دیگر اینکه مگر فردین و دیگر هنرمندان ممنوع‌الکار، در فیلم “برزخیها” به خدمت انقلاب در نیامدند ؟ مگر خودشان را با جامعه ی جدید وفق ندادند؟ ! مگر در زمان آقای مجید معادی خواه و آقای مهدی کلهر پروانه “برزخیها” صادر نشد ؟ ! و در آخر چه شد غیر از اینکه فیلم را از اکران پایین کشیدند و پروانه اش را باطل کردند !

آقای پرستویی اینکه برادر شهید هستید احترامتان واجب ؛ اما اینکه شما را چه شده که اینگونه بداهه میگویید کس نمیداند ! شاید هم از چیزی ذی نفع میشوید؟؟ ! اکنون هم پس از گذشت سالها عوض اینکه جلوی قاضی، معلق بازی و تاریخ را تحریف کنید بروید و حواستان به خودتان باشد که به ناگه زودتر از موعد نترکید و بادتان خالی نشود !!! …

سینماروزان: انتشار خبر درخواست پروانه  فرزان دلجو(محمد مجاهد) برای کارگردانی پروژه ای به نام “سوال” آن هم مدتی بعد از انتشار کتابی به قلم وی در نقد دستگاه پهلوی(اینجا را بخوانید) بازخوردهای فراوانی در میان مخاطبان داشت و بسیاری از مخاطبان خواستار طرح جزییاتی بیشتر از پروژه توسط سینماروزان شدند.

از این رو به سراغ محمدهاشم سبوکی تهیه کننده قدیمی سینما و مدیر “شیرازفیلم” که قصد دارد فیلم دلجو را تولید کند رفتیم و درباره کم و کیف پروژه از او پرسیدیم.

محمدهاشم سبوکی که بعد از ملودرام “مارال” نزدیک دو دهه است فیلم دیگری را تولید نکرده درباره همکاری با فرزان دلجو به سینماروزان گفت: وزارت ارشاد موافقت ضمنی با احیای موسسه”شیرازفیلم” کرد و از ما خواست یک فیلمنامه هم برای تولید ارائه دهیم و ما هم “سوال” را ارائه دادیم.

سبوکی که پیشتر هم به دنبال تولید “بابای ایرانی” با دلجو بود و به جایی نرسید ادامه داد: “سوال” یک فیلمنامه تازه مجزا از “بابای ایرانی” است و هیچ ربطی به آن ندارد. فرزان دلجو خودش “سوال” را نگاشته و خودش هم بناست کارگردانش باشد.

سبوکی با بیان اینکه دلجو بازیگر اصلی فیلم است ادامه داد: فیلم تنها یک بازیگر ایرانی دارد که آن هم فرزان دلجو است و مابقی بازیگران مقابل دلجو از هالیوود میآیند. داستان “سوال” هم مانند تیم بازیگرانش دوملیتی است و بخشی از آن در ایران و بخشی در آمریکا فیلمبرداری خواهد شد.

این تهیه کننده در پاسخ به این سوال سینماروزان که آیا مجوز حضور فرزان دلجو در ایران صادر شده بیان داشت: فرزان دلجو مانند بهروز وثوقی نیست که بگویند پرونده سیاسی دارد و به همین بهانه مانع بازگشتش شوند. فرزان دلجو نه مشکل سیاسی دارد و نه مشکل امنیتی و حتی پاسپورت ایرانیش هم صادر شده و اگر پروانه ساخت “سوال” صادر شود به ایران میآید و بلافاصله پروژه وارد پیش تولید خواهد شد.

محمدهاشم سبوکی درباره چگونگی تأمین سرمایه “سوال” گفت: در تمام کارهایم سرمایه گذار خودم بوده ام و عادت نداشتم جیب این و آن را بزنم تا فیلم تولید کنم!! اصلا سابق بر این چنین وضعی نبود که تهیه کنندگی مساوی با کارتی باشد که به کمک سرمایه گذار میآید تا مجوز بگیرد. صفر تا صد سرمایه “سوال” را خودم خواهم داد و پرداخت داستانی هم طوریست که به بازگشت سرمایه بینجامد.

مضمون “سوال” برخلاف تولیدات غالب سینمای تجاری، کمدی نیست. سبوکی با بیان این مسأله به سینماروزان گفت: “سوال” کمدی نیست بلکه یک ملودرام کاملا انسانی و جذاب درباره قرارگیری آدمیان در موقعیتهای بحرانی است. به مانند تمام تولیدات قبلیم از “سرب” تا “مارال” فیلمی میسازم که به شعور مخاطب احترام بگذارد.

محمدهاشم سبوکی درباره اینکه آیا برای پخش فیلمش فکری کرده که بعد از تولید در دام مافیای اکران نیفتد به سینماروزان گفت: فیلمی تولید میکنیم که ایرانیان سراسر جهان از تماشای آن لذت ببرند و اگر تولیدمان مطابق برنامه پیش برود یقین بدانید که مشکل پخش هم نخواهیم داشت و حتی مافیا هم خودش پیشقدم شود برای اکران!!

سینماروزان: محمد مجاهد که با نام هنری فرزان دلجو در سینمای قبل از انقلاب اسلامی به عنوان بازیگر و کارگردان فعالیت میکرد به طور رسمی از وزارت ارشاد جمهوری اسلامی درخواست کرده به وی پروانه فیلم سازی دهد.

فرزان دلجو در معیت تهیه کننده ای به نام محمدهاشم سبوکی که سابقه تولید فیلمهایی ماندگار مانند “سرب” و “آوار” و “مارال” را در کارنامه دارد تقاضای ساخت فیلمی با نام “سوال” را تحویل معاونت نظارت ارشاد کرده!

فرزان دلجو که در سالهای پیش از انقلاب همراه با برادر خود امیر مجاهد تولید فیلمهایی جوان پسند مانند “بوی گندم” و “شب غریبان” و “ماهیها درخاک میمیرند” را انجام داده بود پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران را ترک کرد و به آمریکا رفت.

دلجو به غیر از مجری گری در برخی شبکه های ماهواره ای لس آنجلسی و همراهی با برخی تئاترهای کمدی در سالهای اخیر با نگارش کتاب خاطرات محمود قربانی( همسر سابق گوگوش) با عنوان “کاملا خصوصی” بر سر زبانها افتاد.

دلجو در “کاملا خصوصی” حملاتی تند و تیز به خاندان پهلوی و از جمله اشرف انجام داده بود و به نظر میرسد نگارش همین کتاب هم که شده میتواند او را به صدور مجوز فیلم سازی در دولت اعتدال امیدوار کند!!

سینماروزان: از جمله تهیه کنندگان دو دهه ابتدای انقلاب اسلامی که فیلمهایی ماندگار هم تولید کرد محمدهاشم سبوکی بود.

در کارنامه سبوکی فیلمهایی مانند “آوار”، “سرب” و “مارال” به چشم میخورد که هر کدام از آنها برای آن که یک سینماگر را نامدار کند کافیست ولی سبوکی با وجود تولید چنین محصولاتی در انتهای دهه هفتاد آن قدر تحت فشار قرار گرفت که شخصا دفتر شیرازفیلم را تعطیل کرد.

سبوکی نزدیک به دو دهه بعد از آن تعطیلی درباره شرایط امروز سینمای ایران به “سینمامعیار” گفت: سینما اگر بخواهد درست شود باید فضای کار برای بخش خصوصی مهیا شده و بساط زد و بند و رانت خواری جمع شود.

سبوکی که در سال ۸۰ در نامه ای اعتراض آمیز به وزیر وقت ارشاد دفتر فیلم سازی خود (شیرازفیلم) را تعطیل کرده بود درباره علت این تصمیم گفت: وقتی سال ۷۹ فیلم “مارال” مورد بی مهری ارشاد و صداوسیما قرار گرفت و با توجه به اتفاقاتی که در سالهای قبل از آن رخ داده بود دیدم امکان  فعالیت بخش خصوصی وجود ندارد و به همین خاطر تصمیم گرفتم شیراز فیلم را تعطیل کنم.

وی در ادامه با انتقاد از بنیاد سینمایی فارابی گفت: من در آن سالها با مجوزی که از ارشاد می گرفتم خودم فیلمهایم را در خارج از کشور به نمایش درمیاوردم و همین باعث شد برخی با من مشکل شخصی پیدا کنند و چوپ لای چرخم بگذارند تا جایی که نه تنها نگذاشتند “مارال” اکران خوبی داشته باشد که حتی تیزرهای آن هم از تلویزیون پخش نشد و سالنهایش مدام کم شد و حتی به نامه ای که من از بیت رهبری( مبنی بر مجاز بودن پخش تیزر) گرفته بودم هم ترتیب اثر ندادند!

وی در خصوص تحصن تهیه کنندگان و فیلمسازان ۹ فیلمی که در بهار۷۷ به درجه جیم فیلم هایشان معترض بودند گفت: من از ابتدا با این مساله مخالف بودم چون چنین طرحی تنها برای فشار آوردن به فیلم ها بود و در آن ایام وزارت ارشاد دولت محمد خاتمی به فیلمهایی که در دولت قبل ساخته شده بود درجه جیم دادند و مهاجرانی هم در پاسخ به انتقادها میگفت: مخالفان ما فیلمسازان جیم هستند! در حالیکه ما هرگز جیم ساز نبودیم!!

محمدهاشم سبوکی خاطرنشان ساخت: به من درجه جیم دادند و من کسی بودم که با صرف هزینه بالا “سرب” را با کیمیایی ساخته بودم، فیلمی که مورد تائید هردو جناح سیاسی کشور بود ولی متأسفانه فیلم در زمان خودش بایکوت شد و حالا ماهی یک بار از تلویزیون پخش میشود!!

سبوکی با اشاره به اتفاقات حول فیلم “سرب” گفت: بعد از بایکوت در جشنواره وقتی پیش بهشتی و انوار رفتم و از نادیده گرفتن فیلم در جشنواره فجر(به نفع “بایسیکل ران”) گله کردم بهشتی به من گفت: اگر روزی اتفاقی برای این مملکت بیفتد مخملباف دوربین اش را زمین می گذارد و تفنگ بدست میگیرد و به جنگ می رود اما کیمیایی این کار را نمیکند!

سبوکی در ادامه درباره فعالیتهایش بعد از تعطیلی شیراز فیلم گفت: بعد از آمدن محمود احمدی نژاد در یکی از سفرهای ایشان به سازمان ملل در آمریکا با او ملاقات کردم که به من گفتند کارهای دولت قبل غیرقانونی بوده و حالا ما آمده ایم و شما بیایید و دفتر فیلمسازی خود را باز کنید که من تصمیم به ساخت فیلم “بابای ایرانی من” گرفتم و قرار بود فرزان دلجو بازیگر آن باشد ولی با وجود موافقت احمدی نژاد با مخالفت محمد حسینی وزیر وقت ارشاد مواجه شدیم و بعد از ۳ جلسه ای که با شمقدری داشتم فهمیدم که اتفاق جدیدی نیفتاده و ادامه این کار وقت تلف کردن است. می گفتند جای دلجو از همایون ارشادی استفاده کن که من قبول نکردم و ساخت آن فیلم هم منتفی شد!!

سبوکی افزود: دوباره در سال ۹۲ در دیدار با حسن روحانی به من وعده دادند که می توانم کار کنم اما وقتی اقدام کردیم دیدم می گوید باید ابتدا درخواست صدور پروانه ساخت بدهی و اگر تائید شد می توانی شیراز فیلم را (که با اختیار خودم در اعتراض به شرایط آن زمان تعطیل کرده بودم) باز کنی.

سبوکی در انتهای حرف های خود در پاسخ به این سوال که آیا هنوز سینما را دوست دارید گفت: من همچنان سینما را دوست دارم و می خواهم کار کنم و فیلم مستقل بسازم، بدون اینکه کسی بخواهد چیزی به من دیکته کند!!

سینماروزان/حامد مظفری: «به ما فقط قلم زنی نیومده! میرم پاش، میارم این دانیالو…» این دیالوگی است از هادی اسلامی در قامت «نوری» روزنامه نگار عملگرای «سرب» مسعود کیمیایی؛ فیلمی که ماناترین اثر ایرانی مرتبط با فلسطین است و متکی بر ریشه های شکل گیری رژیم صهیونیستی!

ده نکته ناگفته از «سرب» را ارائه داده ایم:

1–هادی اسلامی انتخاب محمدهاشم سبوکی تهیه کننده «سرب» برای بازی در این فیلم بود که پیشتر با او در «آوار» همکاری کرده بود.  کیمیایی اما تا جاهایی علاقه به حضور وی نداشت و حتی بدش نمیآمد علیرضا شجاع نوری را به جایش بیاورد اما سبوکی زیربار نرفت.

2–اسلامی بعد از گریم برآمده از کتک خوردنش در یک سکانس درگیری جلوی سینما و پریدن یکی از چشمانش، به اصل جنس کیمیایی بدل شد و دیگر کیمیایی با جان و دل او را جلوی دوربین می فرستاد.

3–هادی اسلامی چنان بازی موثری در قامت نوری روزنامه نگار ارائه کرد که بعد از «اتوبوس» مجددا کاندیدای سیمرغ بهترین بازیگری شد اما سیمرغ به او نرسید و این عزت الله انتظامی برای «گراندسینما» بود که سیمرغ را برد.

4–«سرب» با سرمایه شخصی محمدهاشم سبوکی تولید شد و در دورانی که بودجه معمول تولیدات 3 تا 4 میلیون بود نزدیک به 16 میلیون تومان خرج تولید شد اما اکران فیلم مصادف شد با ارتحال امام(ره) و فیلم نتوانست چنان که باید بفروشد.

5–کیمیایی در ساخت «سرب» فضای نوآرگونه ای آفرید که بیش از همه از تعلق خاطرش به «روزی روزگاری آمریکا»سرجیو لئونه نشأت می گرفت.

6–سناریوی «سرب» برآمده از فیلمنامه «هاگانا» نوشته تیرداد سخایی بود؛ «هاگانا» بسیار رئالیستی تر از فیلم کیمیایی بود و سخایی کوشیده بود عین اتفاقات ناشی از تحقیقاتش درباره ماجرای مهاجرت یهودیان را به سناریو وارد کند.

7–سخایی سناریست «سرب» و همسرش ربابه هاشمیان در دهه شصت و هفتاد در سینما فعال بودند ولی در دهه های بعد کم کارتر شدند به دلیل…؛ فیلمنامه «آلما» دیگر اثر شناخته شده سخایی است.

8–منیژه حکمت تهیه کننده و کارگردان این سالها و همسرش جمشید آهنگرانی جزو عوامل اجرای دکور «سرب» بودند.

9–سبوکی که تولید آثاری دیگر همچون «آوار»، «عبور از میدان مین»، «یاغی» و «مجازات» را در کارنامه داشت بعد از تولید «مارال» در انتهاب دهه هفتاد فعالیتش متوقف شد.

10–نام گیلدا کیمیایی فرزند دختر کیمیایی از همسر اولش مهشید به عنوان منشی صحنه «سرب» آمده؛ گیلدا این روزها در آلمان ساکن است و البته دو فرزند دارد که نوه های کیمیایی محسوب میشوند.