سینماروزان: در حالی که در ماههای اخیر دو کانال کودک و نوجوان با نامهای «پویا» و «نهال» راه اندازی شده است و مدیریت آنها هم به محمد سرشار آقازاده محمدرضا سرشار(رضا رهگذر) نویسنده نزدیک به جریان ارزشی سپرده شده اما کیفیت محصولات این شبکه ها آن قدر مطلوب نبوده که جریان ساز شود.
به گزارش سینماروزان روزنامه اصولگرای «جوان» در گزارشی که بهانه اش اتفاقات ناگوار چند وقت اخیر برای کودکان بیگناه ایرانی بوده به برخی ایرادات مهم این شبکه‌ها که اصلی ترین آن فقدان بار آموزشی مناسب برای کودکان و غلبه حجم بالای آگهیهاست اشاره کرده است.
متن گزارش «جوان» را بخوانید:
«پويا» و «نهال» در آموزش بچه‌ها رفوزه شدند
اتفاقات ناگوار اخير براي چند كودك بي‌گناه، باعث جريحه‌دار شدن احساسات عمومي شد؛ اتفاقات ناگواري كه شايد عملكرد خوب رسانه‌ها در آموزش كودكان و والدين‌شان نقش موثري در عدم وقوع آنها يا جلوگيري از تكرار چنين اتفاقاتي در آينده داشته باشد. «جوان» در گفت‌وگو با روانشناسان كودك اين موضوع را بررسي كرده است و متأسفانه همه اين كارشناسان بر عدم كارايي تلويزيون و شبكه‌هاي به‌اصطلاح تخصصي كودك در آموزش‌هاي مربوط به خود مراقبتي، تأكيد داشتند.
درآمدزايي همه چيز را تحت تأثير قرار داده
زماني كه صحبت از راه‌اندازي شبكه‌هاي تخصصي كودك به ميان آمد، محمد سرشار، مدير اين شبكه ابراز اميدواري كرد كه شرايطي به وجود آيد كه اين شبكه‌ها پيام بازرگاني پخش نكنند. اما آنچه اكنون شاهد آن هستيم، حضور پررنگ برنامه‌هاي تبليغاتي و آگهي بازرگاني در شبكه‌هاي پويا و نهال است؛ مسئله‌اي كه انتقاد بينندگان اين شبكه‌ها را هم در پي داشته است. يكي از نظراتي كه اخيراً از سوي مخاطبان شبكه منتشر شده اين است: « لطفاً پيام بازرگاني كمتر بديد. ما رأس ساعت برنامه مي‌بينيم داره پيام بازرگاني ميده. جون به لب ميشيم تا يه برنامه را ببينيم.»، پيغام‌هايي از اين دست كه درخواست كاهش حجم آگهي‌هاي بازرگاني را در شبكه دارند، زياد است. از سوي ديگر اين شبكه‌ها در قرق برنامه‌هاي تلفني با خدمات ارزش افزوده قرار گرفته است.
انواع و اقسام برنامه‌ها، از تلفن‌هاي داستانگو گرفته تا مسابقات تلفني مختص گروه سني كودك در شبكه نهال و پويا جا خوش كرده‌اند. از مسابقه «زنگوله » گرفته تا خدمات ارزش افزوده و مسابقه شركت «مروا» تا برنامه عروسكي و مسابقه «مل مل» همگي جزو اين دسته از برنامه‌هاي تلفني هستند. تشويق كودكان به تماس تلفني با اين شماره‌ها و تحميل هزينه به خانواده‌ها در حالي صورت مي‌گيرد كه اين شبكه‌ها بعضاً از آيات و روايات معصومين براي آموزش درست كودكان و رفتار پسنديده كودك استفاده مي‌كنند.
شبكه‌هايي كه نمي‌توانند درست آموزش دهند!
يكي از اهداف راه‌اندازي شبكه‌هاي تخصصي كودك و نوجوان ايجاد زمينه آموزش اجتماعي نونهالان و كودكان است؛ مسئله‌اي مهم كه مي‌تواند بر آينده جامعه نيز تأثير مستقيمي بگذارد. «جوان» در گفت‌وگو با چند تن از روانشناسان كودك، برنامه‌هاي «پويا» و «نهال» را در بررسي قرار داده است.
عطيه ميرزاامير، روانشناس كودك به «جوان» مي‌گويد: اولين شرطي كه كودك را مجاب مي‌كند تا برنامه كودك را تماشا كند و در حين تماشا نيز نكات آموزشي را فرا بگيرد، جذابيت است. وقتي مي‌بينيم بيشتر برنامه‌ها مختص بازپخش كارتون‌هاي قديمي يا برنامه‌هاي تكراري است، آن جذابيت از بين مي‌رود. در ميان توليدات ايراني هم چيز چشمگيري براي جلب توجه كودكان در شبكه‌هاي پويا و نهال ساخته نشده كه بگوييم مي‌تواند در آموزش بچه‌ها تأثير‌گذار باشد.
ميرزاامير مي‌افزايد: يكي از مسائل مهمي كه بايد در تلويزيون و به خصوص برنامه‌هاي شبكه‌هاي نهال و پويا به آن توجه شود بحث آموزش‌هاي مربوط به خودمراقبتي است. اين نوع موضوعات يا در برنامه‌هاي كودك ديده نمي‌شود، يا آنقدر رو و مستقيم است كه در ضمير ناخودآگاه كودك نفوذ نمي‌كند و تأثيري نمي‌گذارد.
اين روانشناس ادامه مي‌دهد: در سال‌هاي گذشته برنامه‌اي مثل «عمو پورنگ» مي‌توانست آموزش‌هايي را به كودكان بدهد اما بچه‌هاي امروز باهوش‌تر از آن هستند كه بشود با همان شيوه قديمي به آنها درس‌هاي اخلاقي و تربيتي داد. الان شاهد پخش برنامه‌هايي هستيم كه كودك با آنها احساس خودماني بودن نمي‌كند. وقتي اين حس در بيننده خردسال به وجود نيايد، قاعدتاً تأثيري را هم كه به دنبال آن هستيم، نمي‌پذيرد.
وي با يادآوري حوادث اخير مي‌گويد: ما نيازمند شبكه‌اي هستيم كه نه تنها كودكان، بلكه والدين آنها را آموزش دهد كه چطور از كودك‌شان مراقبت كنند و آنقدر جذاب و زيرپوستي اين موضوع را ارائه دهد كه تأثيرش را در بيننده بگذارد، چيزي كه اكنون شاهد آن نيستيم.
در حد «حنا در مزرعه» هم مفيد نيستند!
فرزانه حسين‌زاده نمين، روانشناس كودك، در گفت‌وگو با «جوان»، نقش كارتون‌ها را در آموزش كودكان مهم مي‌داند و مي‌گويد: كارتون‌هايي كه از شبكه‌هاي نهال و پويا پخش مي‌شود، در بسياري از موارد حتي بدآموزي هم دارد. وي با اشاره به كارتون‌هايي كه زماني از تلويزيون پخش مي‌شد، مي‌گويد: در سال‌هاي گذشته كارتون‌هايي كه پخش مي‌شد به مسائل رواني كودكان و آموزش آنها توجه بيشتري داشتند، مانند كارتون «حنا دختري در مزرعه» كه درباره دختربچه‌اي بود كه خودمراقبتي داشت و اين موضوع را به بيننده‌ها ياد مي‌داد ولي الان مي‌بينيم كه مضمون خوبي نيز در كارتون‌هاي جديد ديده نمي‌شود.
حسين‌زاده مي‌افزايد: البته نبايد بي‌انصافي كنيم كه برخي از برنامه‌ها مانند خاله‌ها و عمو‌هاي تلويزيوني توانسته در برخي از موارد تأثير خوبي داشته باشد، ولي مهم تداوم و پيوستگي آن است كه در آن برنامه‌ها ديده نمي‌شود.
اين روانشناس پيشنهاد مي‌دهد: بايد برنامه‌هاي شبكه‌هاي نهال و پويا با موضوع خودمراقبتي و آموزش‌هاي جنسي و تربيتي به كودكان، در ديگر شبكه‌هاي تلويزيوني تبليغ شوند تا خانواده‌هايي كه كمتر تلويزيون مي‌بينند هم آگاه شوند كه چنين برنامه‌اي قرار است از تلويزيون پخش شود.
رده‌بندي سني براي برنامه‌ها به درستي اعمال نمي‌شود
تفكيك سني بينندگان شبكه‌هاي پويا و نهال، يكي از موضوعاتي است كه گويا در عمل به نتيجه مطلوب نرسيده است، به نحوي كه دسته‌بندي برنامه‌هايي كه در اين دو كانال تلويزيوني پخش مي‌شود، گاهي با آنچه در مأموريت برنامه ذكر شده است، همخواني ندارد. يكي از ايراداتي كه به شبكه«اميد» نيز وارد شده است، همين موضوع است. كيميا پيغان، روانشناس كودك در اين زمينه به «جوان» مي‌گويد: بهترين پيشنهاد براي تفكيك درست سني برنامه‌هاي كودك استفاده از كارشناسان و روانشناسان است. الان شاهد آن هستيم كه برنامه‌ها متناسب با گروه‌هاي سني رده‌بندي نمي‌شوند. خانواده‌ها هم نظارت درستي بر آنچه كودك‌شان از تلويزيون تماشا مي‌كند، ندارند.
اين روانشناس مي‌افزايد: تلويزيون بايد نگاه سرسري به برنامه كودك را كنار بگذارد، ما برنامه كودك را بايد به چشم سرمايه‌گذاري براي آينده جامعه نگاه كنيم. اگر برنامه‌اي براي كودك ساخته مي‌شود بايد آن را با حضور خانواده‌ها و كودكان ديد، قطعاً حضور كودك در برنامه تلويزيوني تأثير آموزشي را به همراه خواهد داشت كه تا هميشه در ذهن وي باقي خواهد ماند. اين سخنان بخشي از نظرات انتقادي درباره برنامه‌هاي شبكه‌هاي «پويا» و «نهال» بود و ممكن است ديگر كارشناسان اين حوزه به ابعاد ديگري از اين شبكه‌ها اشاره كنند كه نقد‌هاي تازه‌اي را به عملكرد شبكه كودك به همراه داشته باشد.
- محمد سرشار مدیر شبکه کودک و نوجوان تلویزیون
